Review Hướng Dẫn Bài giảng cơ sở văn hóa truyền thống việt nam – trần ngọc thêm Mới Nhất
Download Giáo trình cơ sở văn hóa truyền thống Việt Nam Trần Ngọc Thêm PDF full ✓ Giáo trình Cơ sở văn hóa truyền thống Việt Nam Download ✓ Sách cơ sở băn hóa Việt Nam file PDF ✓ Đề cương cơ sở văn hóa truyền thống Việt Nam – Trần Quốc Vượng ✓ Tóm tắt cơ sở văn hóa truyền thống Việt Nam ✓ Giáo trình cơ sở văn hóa truyền thống Việt Nam – Trần Quốc Vượng ✓ Đề xương cơ sở văn hóa truyền thống Việt Nam PDF ✓ Tải xuống miễn phí.
>> XEM TRƯỚC 10 TRANG:
GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC
Tên tài liệu
Cơ Sở Văn Hóa Việt Nam
Tác giả
PGS.TS. Trần Ngọc Thêm
Xuất bản
1999 NXB Giáo Dục
Nội dung chính
Giáo trình Cơ sở Văn hóa Việt Nam có cấu trúc gồm những nội dung: Văn hóa học và văn hóa truyền thống VN, văn hóa truyền thống nhận thức, văn hóa truyền thống tổ chức triển khai đời sống tập thể, văn hóa truyền thống tổ chức triển khai đời sống thành viên, văn hóa truyền thống ứng xử với môi trường tự nhiên tự nhiên, văn hóa truyền thống ứng xử với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên xã hội.
Hi vọng tài liệu sẽ hỗ trợ ích cho những Quý quý khách trong quy trình học tập cũng như muốn tìm hiểu thêm về nền Văn hóa của dân tộc bản địa.
Ngôn ngữ
Tiếng Việt
Số trang
336
Định dạng
PDF
Bản quyền
Lưu ý khác
Tài liệu chỉ dùng với mục tiêu nghiên cứu và phân tích, học tập.
TẢI FULL EBOOK 336 TRANG >>
Trung Tâm Việc Làm Vui Academy, Tìm Việc làm Nhanh 24h,
Đăng Tuyển dụng miễn phí – Chi nhánh công ty MBN
ViecLamVui là dự án công trình bất Động sản giữa MBN và Cổng Tri Thức Thánh Gióng Trung Ương Hội Liên Hiệp Thanh Niên
Địa chỉ: L3 Tòa nhà MBN Tower 365 Lê Quang Định, phường 5, quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
E-Mail:
Không cần làm hồ sơ CV trên máy tính. Click chọn điền thông tin bằng điện thoại cảm ứng. Chat Nhanh có việc ngay
CƠ SỞ VĂN HOÁ VIỆT NAMTái bản lần thứ hai LỜI GIỚI THIỆUTừ những chương trình được soạn thảo công phu của gần ba mươitrường ĐH, một số trong những giáo sư có kinh nghiệm tay nghề về xây dựng chương trìnhđào tạo đã được Bộ Giáo dục đào tạo và giảng dạy và Đào tạo mời xây dựng Bộ chương trìnhĐại học đại cương dùng cho trong năm đầu ở bậc ĐH.Bộ chương trình nêu trên đã được Bộ Giáo dục đào tạo và giảng dạy và Đào tạo banhành dưới dạng Bộ chương trình mẫu (theo quyết định hành động 3244/GD-ĐT ngày12 tháng 9 năm 1995) và đang rất được những trường ĐH và cao đẳng ápdụng. Đây là chuẩn mực tối thiểu về phần kiến thức và kỹ năng nền tảng của bậc đạihọc để những cơ sở đào tạo và giảng dạy ĐH và cao đẳng vận dụng nhằm mục đích nâng dầnmặt bằng kiến thức và kỹ năng bậc ĐH việt nam ngang tầm với những nước trongkhu vực và trên toàn thế giới. Mong mỏi chung của người học và người dạy làcó được những sách giáo khoa phù phù thích hợp với bộ chương trình này do nhữngchuyên gia có kinh nghiệm tay nghề biên soạn.Đáp ứng nguyện vọng trên, Ban chủ nhiệm Chương trình Giáo trìnhđại học đã mời PGS. TS. Trần Ngọc Thêm viết cuốn Cơ sở văn hoá ViệtNam phục vụ cho chương trình Đại học đại cương. Ban chủ nhiệm Chương trình Giáo trình ĐH trân trọng giới thiệuvới Quý quý khách đọc và mong nhận được sự góp ý để cuốn sách ngày càng hoànthiện.Ban chủ nhiệmCHƯƠNG TRÌNH GIÁO TRÌNH ĐẠI HỌCBộ Giáo dục đào tạo và giảng dạy và Đào tạo Lời nói đầu bản in năm 1997Trong thời đại ngày này, khi kinh tế tài chính ngày càng phát triển và những quốcgia trên toàn thế giới ngày càng xích lại gần nhau thì văn hóa truyền thống dân tộc bản địa ngàycàng trở thành TT của yếu tố để ý quan tâm. Những năm mới tết đến gần đây, văn kiện củaĐảng và Nhà nước Việt Nam nhiều lần xác lập vai trò quan trọng củavăn hóa trong việc tu dưỡng và phát huy tác nhân con người, đồng thờiđặt tiềm năng “xây dựng một nền văn hóa truyền thống cổ truyền tiên tiến, đậm đà truyền thống cuội nguồn dântộc”.Chính là nhằm mục đích góp thêm phần thực thi tiềm năng đó, từ thời điểm năm học 1990-1991, trong khuôn khổ nhóm ngành ngoại ngữ của khối mạng lưới hệ thống ĐH đã bắtđầu giảng dạy môn học Cơ sở văn hóa truyền thống Việt Nam. Đây là môn học nhằmcung cấp cho sinh viên những tri thức cơ bản thiết yếu cho việc hiểu mộtnền văn hóa truyền thống, giúp họ nắm được những đặc trưng cơ bản cùng những quy luậthình thành và phát triển của văn hóa truyền thống Việt Nam. Với một số trong những tương hỗ update vàđiều chỉnh, chương trình Cơ sở văn hóa truyền thống Việt Nam đã được chính thức banhành năm 1995 trong bộ chương trình giáo dục ĐH đại cương nhưmột môn học bắt buộc cho chương trình 6 và lựa chọn cho những chươngtrình còn sót lại.Với tư cách là quản trị Hội đồng Ngữ học và Việt Nam học cho khốiđại học ngoại ngữ của Bộ Giáo dục đào tạo và giảng dạy và Đào tạo và chủ trì xây dựngchương trình môn Cơ sở văn hóa truyền thống Việt Nam từ thời điểm năm 1990, chúng tôi đãnhận trách nhiệm xây dựng giáo trình môn học này theo tinh thần của vănhóa học – khoa học về văn hóa truyền thống. Các kết quả được công bố từng bước mộtcách thận trọng: từ những phác thảo thứ nhất năm 1991 (do Trường Đạihọc Ngoại ngữ Tp Hà Nội Thủ Đô xuất bản), rồi được nghiệm thu sát hoạch với tư cách đề tàikhoa học cấp Bộ vào năm 1994 và được Bộ GD và ĐT tặng Bằng khentrong đợt bình tuyển những khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích khoa học và công nghệtrong 5 năm 1991-1995, cho tới bản in tương đối hoàn hảo nhất dày 504trang vào năm 1995 (do Trường Đại học Tổng hợp Tp.Hồ Chí Minh xuất bản).Bản in này đã thực sự thu hút sự để ý quan tâm rộng tự do của dư luận trong nước vàViệt kiều ở quốc tế.Xuất phát từ cuốn Cơ sở văn hóa truyền thống Việt Nam năm 1995, chúng tôi đãtiếp tục việc tuân theo hai hướng: Một mặt, tương hỗ update tư liệu và củng cố cáclập luận để mở rộng thành một CHUYÊN LUẬN KHOA HỌC xuất bản dướitên gọi Tìm về truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống Việt Nam: cái nhìn khối mạng lưới hệ thống – quy mô(NXB Tp. Hồ Chí Minh, tháng 7-1996, 672 trang) và tái bản sau 5 tháng (tháng 1-1997, 684 trang). Mặt khác, tiếp thu ý kiến của những nhà nghiên cứu và phân tích, chúngtôi đã gạn lọc giữ lại những nội dung có sự thống nhất ở một mức độ nhấtđịnh trong giới khoa học để soạn thành GIÁO TRÌNH, theo phía này, đãlần lượt Ra đời những bản giáo trình Cơ sở văn hóa truyền thống Việt Nam do TrườngĐHTH Tp. Hồ Chí Minh xuất bản năm 1996 (381 trang), ĐHKHXH và NV thuộcĐHQG Tp. Hồ Chí Minh xuất bản tháng 2-1997 (283 trang). Cuốn sách Quý quý khách đọcđang cầm trong tay được hoàn thiện trên cơ sở bản in tháng 2-1997.Những nội dung gây tranh luận (như sự trái chiều quá rạch ròi hai loại hìnhvăn hóa, những lý giải về nguồn gốc âm khí và dương khí, ngũ hành ), cũng nhưnhững gì quá đi sâu đều đã được vô hiệu hoặc đưa vào những phần chúthích, đọc thêm.Giáo trình được biên soạn theo sát chương trình do Bộ GD và ĐTban hành năm 1995. Theo đó, khối mạng lưới hệ thống văn hóa truyền thống Việt Nam được xem xétmột cách đồng đại theo bốn thành tố, nhưng trong mọi thành tố, một bộphận của thành tố lại chú trọng tới tính lịch đại của nó. Tiến trình văn hóaViệt Nam không riêng gì có được phác thảo trong chương I (§3), mà còn bao trùmlên toàn bộ cuốn sách: Khởi đầu từ những Đk vật chất quy định và địnhvị văn hóa truyền thống Việt Nam (chương I-§2), ta thu được cái tinh thần là văn hóanhận thức và văn hóa truyền thống tổ chức triển khai đời sống hiệp hội (chương II-IV), để rồicái tinh thần này lại tác động trở lại đời sống vật chất (chương V: ăn – mặc -ở – đi lại), cũng như phương pháp ứng xử và thành quả giao lưu với môitrường xã hội (chương VI). Từ quá khứ (văn hóa truyền thống địa phương và giao lưu vớikhu vực), toàn bộ chúng ta đã đi dần đến hiện lại (giao lưu với phương Tây), để rồicuối cùng kết thúc bằng việc xem xét cuộc “đương đầu” đang trình làng giữa vănhóa truyền thống cuội nguồn với nền kinh tế thị trường tài chính thị trường và sự xâm nhập của văn minhphương Tây tân tiến.Trong sách, những thông tin tương hỗ để đọc thêm được phân biệt bằngkiểu chữ riêng, với cỡ chữ nhỏ hơn; để nắm được nội dung cơ bản, có thểbỏ qua không cần đọc những đoạn này. trái lại, để mở rộng kiến thứcthì, ngoài những thông tin phụ in bằng kiểu chữ riêng, ở cuối sách giớithiệu một khuôn khổ tài liệu đọc thêm tối thiểu. Để tiện cho việc sử dụng,cuối sách còn tồn tại những thắc mắc cho từng chương và một số trong những thắc mắc chung,yên cầu sự tổng hợp kiến thức và kỹ năng và suy luận; đây chỉ là những thắc mắc mangtính chất gợi ý, những thầy cô trọn vẹn có thể rõ ràng hóa hoặc tiếp tục tương hỗ update thêm.Để đã có được giáo trình này, trong trong năm qua, tác giả đã nhậnđược sự ủng hộ và giúp sức to lớn của Vụ Đào tạo ĐH Bộ GD và ĐT,của Hội đồng liên ngành Ngoại ngữ, của Ban chủ nhiệm Chương trìnhmục tiêu về Giáo trình Đại học, của Trường ĐH Tổng hợp Tp. Hồ Chí Minh (trướcđây) và Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn thuộc Đại học Quốc giaTp. Hồ Chí Minh (lúc bấy giờ), của những nhà nghiên cứu và phân tích lớp đàn anh như GS.Lương Duy Thứ, GS. Nguyễn Tài Cẩn, GS. Phạm Đức Dương. GS.Nguyên Tấn Đắc, TS. Dương Thiệu Tống, PGS.PTS. Tạ Văn Thành, PGS.Chu Xuân Diên, PGS. Trần Thanh Đạm, GS. Lý Chánh Trung, nhà nghiêncứu Phật học Minh Chi, cùng thật nhiều bậc đàn anh và nhiều đồng nghiệp bạnbè khác ở trong nước và quốc tế. Trước khi xuất bản, sách lại được GS. Phạm Đức Dương (Chủ tịchHội Khu vực Đông Nam Á học Việt Nam), GS. Đinh Gia Khánh (nguyên viện trưởngViện Nghiên cứu văn hóa truyền thống dân gian) và GS. Nguyễn Khắc Phi (chuyên giavăn học Trung Quốc, NXB Giáo dục đào tạo và giảng dạy) đọc góp ý. Đặc biệt, những nhận xétrất kỹ lưỡng và đúng chuẩn của GS. Đinh Gia Khánh và GS. Nguyễn KhắcPhi đã tương hỗ cho bản thảo hoàn thiện hơn thật nhiều. Chúng tôi cũng bày tỏnơi đây lòng biết ơn chân thành riêng với GS. Nguyễn Như Ý (Tổng biên tậpNXB Giáo dục đào tạo và giảng dạy) và PTS. Tăng Kim Ngân (sửa đổi và biên tập viên), những người dân đãgóp phần quan trọng cho việc trình làng chính thức của giáo trình.Cuối cùng, dù nỗ lực đến mấy, sách chắc vẫn chưa tránh khỏi hếtmọi sai sót. Kính mong fan hâm mộ cùng những Quý quý khách sinh viên tiếp tục góp ý, phêbình để giáo trình này ngày một hoàn thiện hơn.Tp. Hồ Chí Minh, ngày thu năm Đinh Sửu 1997PGS.TS. TRẦN NGỌC THÊMĐôi điều về tác giả:Trần Ngọc Thêm. Sinh năm 1952 tại x. Hiền Đa, h. Sông Thao, t. Phú ThọTốt nghiệp ngành Ngôn ngữ toán Trường ĐH Tổng hợp Quốc gia Leningrad (nay là St-Petersburg, Nga) năm 1974. Bảo vệ Phó tiến sỹ năm 1987 và Tiến sĩ khoa học ngữ văn năm 1988 tại ĐHTH Quốc gia Leningrad. Được phong Phó giáo sư năm 1991. Được bầu làm Viện sĩ quốc tế Viện Hàn lâm khoa học tự nhiên CHLB Nga năm 1999.1975-1992 giảng dạy tại Khoa ngữ văn ĐHTH Tp Hà Nội Thủ Đô. Từ 1992 đến nay giảng dạy tại Trường ĐH KHXH & NV thuộc ĐHQG Tp.Hồ Chí Minh và nhiều trường ĐH khác. Trưởng Khoa Ngôn ngữ và Văn hoá Đông phương thuộc Trường ĐH Ngoại ngữ – Tin học Tp.Hồ Chí Minh trong trong năm 1995-1999, hiện là Phó Trưởng khoa Đông phương học Trường ĐH KHXH & NV thuộcĐHQG Tp.HCMĐịa chỉ: 705B Bùi Đình Tuý, phường 12, quận Bình Thạnh, Tp.HCMEmail: Văn hoá là sợi chỉ đỏ xuyên thấu toàn bộ lịch sử dân tộc của dân tộc bản địa, nó làm ra sức sống mãnh liệt, giúp hiệp hội dân tộc bản địa Việt Nam vượt qua biết bao sóng gió và thác nước tưởng chừng không thể vượt qua được, để không ngừng nghỉ phát triển và vững mạnh.PhạmVăn Đồng Văn hoá là cái còn sót lại khi người ta đã quên đi toàn bộ, là cái vẫn thiếu khi người ta đã học tất cảLa culture, c’est ce qui reste quand on a tout oublié; c’est ce qui manque quand on a tout apprisEdouard HERRIOTChương I – VĂN HOÁ HỌC VÀ VĂN HOÁ VIỆT NAM Chương II – VĂN HOÁ NHẬN THỨC Chương III – VĂN HOÁ TỔ CHỨC ĐỜI SỐNG TẬP THỂ Chương IV – VĂN HOÁ TỔ CHỨC ĐỜI SỐNG CÁ NHÂN Chương V – VĂN HOÁ ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN Chương VI – VĂN HOÁ ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG Xà HỘI KẾT LUẬN CÂU HỎI ÔN TẬP TÀI LIỆU ĐỌC THÊM Created by AM Word2CHMChương I – VĂN HOÁ HỌC VÀ VĂN HOÁ VIỆT NAM CƠ SỞ VĂN HOÁ VIỆT NAM Dẫn nhậpChương này sẵn sàng sẵn sàng những tiền đề lí luận chung về văn hóa truyền thống học vàvăn hóa Việt Nam làm nền tảng cho việc xem xét những đặc trưng của vănhóa Việt Nam, trải qua đó thấy được những quy luật hình thành và phát triểncủa nó. Để có cơ sở xuất phát, trước hết phải nắm được khái niệm vănhóa trải qua những đặc trưng cơ bản cần và đủ để phân biệt nó với cáckhái niệm khác, nhất là phân biệt văn hóa truyền thống với văn minh. Tiếp theo, cầnxác định (xác định) được thế nào là văn hóa truyền thống Việt Nam; việc làm này baogồm việc xác lập quy mô của văn hóa truyền thống Việt Nam, chủ thể (nguồn gốc dântộc), không khí và thời hạn của văn hóa truyền thống Việt Nam. Sau khi xác định đượcrồi, nên phải có một chiếc nhìn chung về tiến trình phát triển của văn hóaViệt Nam, gồm có những lớp văn hóa truyền thống và những quy trình văn hóa truyền thống.Bởi vậy, trong chương này toàn bộ chúng ta sẽ tìm hiểu 3 yếu tố sau: 1- Văn hoá và văn hóa truyền thống học;2- Định vị văn hóa truyền thống Việt Nam;3- Tiến trình văn hóa truyền thống Việt Nam.Bài 1 – VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌC Bài 2: ĐỊNH VỊ VĂN HÓA VIỆT NAM Bài 3: TIẾN TRÌNH VĂN HÓA VIỆT NAM Created by AM Word2CHMBài 1 – VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌC CƠ SỞ VĂN HOÁ VIỆT NAM Chương I – VĂN HOÁ HỌC VÀ VĂN HOÁ VIỆT NAM1.1. Định nghĩa văn hóaTừ “văn hóa truyền thống” có thật nhiều nghĩa. Trong tiếng Việt, văn hóa truyền thống đượcdùng theo nghĩa thông dụng để chỉ tri thức (trình độ văn hóa truyền thống), lối sống(nếp sống văn hóa truyền thống); theo nghĩa chuyên biệt để chỉ trình độ phát triển củamột quy trình (văn hóa truyền thống Đông Sơn) Trong khi theo nghĩa rộng thì văn hóabao gồm toàn bộ, từ những thành phầm tinh vi tân tiến cho tới tín ngưỡng,phong tục, lối sống, lao động Chính với cách hiểu rộng này, văn hoá mớilà đối tượng người dùng đích thực của văn hóa truyền thống học.Tuy nhiên, trong cả với cách hiểu rộng này trên toàn thế giới cũng cóhàng trăm định nghĩa rất khác nhau. Để định nghĩa một khái niệm, trước hếtcần xác lập được những đặc trưng cơ bản của nó. Đó là những nét riêngbiệt và tiêu biểu vượt trội, cần và đủ để phân biệt khái niệm (sự vật) ấy với kháiniệm (sự vật) khác. Phân tích những phương pháp tiếp cận văn hóa truyền thống phổ cập lúc bấy giờ(coi văn hóa truyền thống như tập hợp, như khối mạng lưới hệ thống, như giá trị, như hoạt động và sinh hoạt giải trí, nhưkí hiệu, như thuộc tính nhân cách, như thuộc tính xã hội ), trọn vẹn có thể xácđịnh được 4 đặc trưng cơ bản mà tổng hợp lại, ta trọn vẹn có thể nêu ra một địnhnghĩa văn hoá như sau:VĂN HOÁlà một khối mạng lưới hệ thống hữu cơ những giá trị vật chất và tinhthần do con người sáng tạo và tích luỹ qua quy trình hoạt động và sinh hoạt giải trí thựctiễn, trong sự tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên tự nhiên và xã hội.Dưới đây, toàn bộ chúng ta đi vào xem xét từng đặc trưng của văn hóađược nói tới trong định nghĩa cùng những hiệu suất cao của nó. 1.2. Các đặc trưng và hiệu suất cao của văn hóa1.2.1 Văn hóa trước hết phải có tính khối mạng lưới hệ thống.Đặc trưng này cần để phân biệt khối mạng lưới hệ thống với tập hợp; nó giúp pháthiện những mối liên hệ mật thiết Một trong những hiện tượng kỳ lạ, sự kiện thuộc mộtnền văn hóa truyền thống; phát hiện những đặc trưng, những quy luật hình thành và pháttriển của nó.Nhờ có tính khối mạng lưới hệ thống mà văn hóa truyền thống, với tư cách là một thực thể baotrùm mọi hoạt động và sinh hoạt giải trí của xã hội, thực thi được hiệu suất cao tổ chức triển khai xã hội.Chính văn hóa truyền thống thường xuyên làm tăng độ ổn định của xã hội, cung cấpcho xã hội mọi phương tiện đi lại thiết yếu để ứng phó với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên tự nhiênvà xã hội của tớ. Nó là nền tảng của xã hội – có lẽ rằng chính vì vậy màngười Việt Nam ta dùng từ chỉ loại “nền” để xác lập khái niệm văn hoá(nền văn hóa truyền thống cổ truyền).1.2.2. Đặc trưng quan trọng thứ hai của văn hóa truyền thống là tính giá trị.Văn hóa theo nghĩa đen nghĩa là “trở thành đẹp, thành có mức giá trị”.Tính giá trị cần để phân biệt giá trị với phi giá trị (vd: thiên tai, mafia). Nó làthước đo mức độ nhân bản của xã hội và con người.Các giá trị văn hóa truyền thống, theo mục tiêu trọn vẹn có thể phân thành giá trị vật chất(phục vụ cho nhu yếu vật chất) và giá trị tinh thần (phục vụ cho nhu cầutinh thần); theo ý nghĩa trọn vẹn có thể phân thành giá trị sử dụng, giá trị đạo đức vàgiá trị thẩm mĩ; theo thời hạn trọn vẹn có thể phân biệt những giá trị vĩnh cửu và giá trịnhất thời. Sự phân biệt những giá trị theo thời hạn được cho phép ta đã có được cáinhìn biện chứng và quý khách quan trong việc nhìn nhận tính giá trị của yếu tố vật,hiện tượng kỳ lạ; tránh khỏi những Xu thế cực đoan – phủ nhận sạch trơnhoặc tán dương hết lời.Vì vậy mà, về mặt đồng đại, cùng một hiện tượng kỳ lạ trọn vẹn có thể có mức giá trịnhiều hay ít tùy từng tầm nhìn, theo bình diện được xem xét. Muốn kếtluận một hiện tượng kỳ lạ có thuộc phạm trù văn hóa truyền thống hay là không phải xem xétmối tương quan Một trong những mức độ “giá trị” và “phi giá trị” của nó. Về mặtlịch đại, cùng một hiện tượng kỳ lạ sẽ trọn vẹn có thể có mức giá trị hay là không tùy thuộc vàochuẩn mực văn hóa truyền thống của từng quy trình lịch sử dân tộc. Áp dụng vào Việt Nam,việc nhìn nhận chính sách phong kiến, vai trò của Nho giáo, những triều đại nhàHồ, nhà Nguyễn đều yên cầu một tư duy biện chứng như vậy.Nhờ thường xuyên xem xét những giá trị mà văn hóa truyền thống thực thi đượcchức năng quan trọng thứ hai là hiệu suất cao kiểm soát và điều chỉnh xã hội, tương hỗ cho xãhội duy trì được trạng thái cân đối động, không ngừng nghỉ tự hoàn thiện vàthích ứng với những biến hóa của môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên, giúp khuynh hướng những chuẩnmực, làm động lực cho việc phát triển của xã hội.1.2.3. Đặc trưng thứ ba của văn hóa truyền thống là tính nhân sinh.Tính nhân sinh được cho phép phân biệt văn hoá như một hiện tượng kỳ lạ xãhội (do con người sáng tạo, tự tạo) với những giá trị tự nhiên (thiên tạo).Văn hóa là cái tự nhiên được biến hóa bởi con người. Sự tác động của conngười vào tự nhiên trọn vẹn có thể mang tính chất chất vật chất (như việc luyện quặng, đẽogỗ ) hoặc tinh thần (như việc đặt tên, truyền thuyết cho những cảnh quanthiên nhiên ).Như vậy, văn hóa truyền thống học không giống hệt với giang sơn học. Nhiệm vụcủa giang sơn học là trình làng vạn vật thiên nhiên – giang sơn – con người. Đốitượng của nó gồm có cả những giá trị tự nhiên, và không nhất thiết chỉ baogồm những giá trị. Về mặt này thì nó rộng hơn văn hoá học. Mặt khác, đấtnước học hầu hết quan tâm đến những yếu tố đương đại, về mặt này thì nóhẹp hơn văn hóa truyền thống học.Do mang tính chất chất nhân sinh, văn hóa truyền thống trở thành sợi dây tiếp nối đuôi nhau conngười với con người, nó thực thi hiệu suất cao tiếp xúc và có tác dụng liênkết họ lại với nhau. Nếu ngôn từ là hình thức của tiếp xúc thì văn hóa truyền thống lànội dung của nó.1.2.4. Văn hóa còn tồn tại tính lịch sử dân tộc. Nó được cho phép phân biệt văn hóa truyền thống như thành phầm của một quy trình vàđược tích luỹ qua nhiều thế hệ với văn minh như thành phầm ở đầu cuối, chỉra trình độ phát triển của từng quy trình. Tính lịch sử dân tộc tạo cho văn hóa truyền thống mộtbề dày, một chiều sâu; nó buộc văn hóa truyền thống thường xuyên tự kiểm soát và điều chỉnh, tiếnhành phân loại và phân loại lại những giá trị. Tính lịch sử dân tộc được duy trì bằngtruyền thống văn hóa truyền thống. Truyền thống văn hóa truyền thống là những giá trị tương đối ổnđịnh (những kinh nghiệm tay nghề tập thể) được tích lũy và tái tạo trong cộng đồngngười qua không khí và thời hạn, được đúc rút thành những khuôn mẫuxã hội và cố định và thắt chặt hóa dưới dạng ngôn từ, phong tục, tập quán. nghi lễ,luật pháp, dư luận Truyền thống văn hóa truyền thống tồn tại nhờ giáo dục. Chức năng giáo dục làchức năng quan trọng thứ tư của văn hóa truyền thống. Nhưng văn hóa truyền thống thực thi chứcnăng giáo dục không riêng gì có bằng những giá trị đã ổn định (truyền thống cuội nguồn), màcòn bằng cả những giá trị đang hình thành. Hai loại giá trị này tạo thànhmột khối mạng lưới hệ thống chuẩn mực mà con người hướng tới. Nhờ nó mà văn hóađóng vai trò quyết định hành động trong việc hình thành nhân cách (trồng người). Từchức năng giáo dục, văn hóa truyền thống có hiệu suất cao phái sinh là đảm bảo tính kếtục của tịch sử: Nó là một thứ “gien” xã hội di truyền phẩm chất con ngườilại cho những thế hệ tương lai. Bảng 1.1: Xác định khái niệm “văn hóa truyền thống”Tóm lại, 4 đặc trưng vừa xét là cần và đủ để được cho phép ta xác địnhkhái niệm “văn hóa truyền thống ” (xem bảng 1.1). 1.3. Văn hóa với Văn minh, Văn hiến, Văn vật1.3.1. Lâu nay, quá nhiều người vẫn sử dụng văn minh (civilization)như một từ đồng nghĩa tương quan với văn hóa truyền thống. Song thật ra, đấy là hai khái niệm rấtkhác nhau. Trong những từ điển, từ “văn minh” trọn vẹn có thể được định nghĩa theonhiều cách, tuy nhiên chúng thường có một nét nghĩa chung là “trình độ pháttriển”: trong lúc văn hóa truyền thống luôn có bề dày của quá khứ (tính lịch sử dân tộc) thì vănminh là một lát cắt đồng đại, nó cho biết thêm thêm trình độ phát triển của văn hóa truyền thống ởtừng quy trình. Nói đến văn minh, người ta còn nghĩ đến những tiện nghi.Như vậy, văn hóa truyền thống và văn minh còn rất khác nhau ở tính giá trị: trong lúc vănhóa chứa cả những giá trị vật chất lẫn tinh thần, thì văn minh hầu hết thiên vềcác giá trị vật chất mà thôi.Sự khác lạ của văn hóa truyền thống và văn minh về giá trị tinh thần và tính lịchsự dẫn đến việc khác lạ về phạm vi: Văn hoá mang tính chất chất dân tộc bản địa; còn vănminh thì có tính quốc tế, nó đặc trưng cho một khu vực to lớn hoặc cảnhân loại, bởi lẽ cái vật chất thì dễ phổ cập, lây lan. Và sự khác lạ thứ tư, về nguồn gốc: Văn hoá gắn bó nhiều hơnvới phương Đông nông nghiệp, còn văn minh gắn bó nhiều hơn nữa vớiphương Tây đô thị. Trong quy trình phát triển của lịch sử dân tộc quả đât, tại cựulục địa Âu-Á (Eurasia) đã tạo nên hai vùng văn hóa truyền thống lớn là “phương Tây”và “phương Đông”: phương Tây là khu vực tây-bắc gồm toàn bộ Châu Âu(đến dãy Uran); phương Đông là khu vực đông-nam gồm châu Á và châuPhi. Các nền văn hóa truyền thống cổ truyền cổ đại lớn mà quả đât từng nghe biết đều xuất pháttừ phương Đông: Trung Hoa, Ấn Độ, Lưỡng Hà, Ai Cập. Nền văn hóaphương Tây sớm nhất là Hi-La (Hi Lạp và La Mã) cũng luôn có thể có nguồn gốc từphương Đông, nó được hình thành trên cơ sở tiếp thu những thành tựucủa những nền văn hóa truyền thống cổ truyền Ai Cập và Lưỡng Hà. Các nền văn hóa truyền thống cổ truyền phương Đôngđều hình thành ở lưu vực những dòng sông lớn là những nơi có địa hình và khíhậu rất thuận tiện cho sản xuất nông nghiệp. Ở những ngôn từ phươngTây, từ “văn hóa truyền thống” bắt nguồn từ chữ cultus tiếng Latinh nghĩa là “trồngtrọt”, còn từ “văn minh” thì bắt nguồn từ chữ civitas nghĩa là “thành phố”1.3.2. Ở Việt Nam còn tồn tại những khái niệm văn hiến và văn vật. Từđiển thường định nghĩa văn hiến là “truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống lâu lăm”, còn vănvật là “truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống biểu lộ ở nhiều nhân tài và di tích lịch sử dân tộc lịch sử dân tộc”.Các định nghĩa này đã cho toàn bộ chúng ta biết văn hiến và văn vật chỉ là những khái niệmbộ phận của “văn hóa truyền thống”, chúng khác văn hóa truyền thống ở độ bao quát những giá trị: Vănhiến là văn hoá thiên về “truyền thống cuội nguồn lâu lăm”, mà truyền thống cuội nguồn lâu đờicòn lưu giữ được đó đó là những giá trị tinh thần; còn văn vật là văn hóa truyền thống thiênvề những giá trị vật chất (nhân tài, di tích lịch sử dân tộc, hiện vật). Chính vì vậy mà ông chata thường nói giang sơn 4000 năm văn hiến, nhưng lại nói Tp Hà Nội Thủ Đô – ThăngLong ngàn năm văn vật. Phương Tây không còn những khái niệm văn hiến,văn vật, cho nên vì thế hai từ này sẽ không còn thể dịch ra những ngôn từ phương Tâyđược. Sự phân biệt bốn khái niệm văn hóa truyền thống, văn minh, văn hiến, văn vậtđược trình diễn trong bảng 1.2. VĂN VẬT VĂN HIẾN VĂN HÓA VĂN MINHThiên về giátrị vật chấtThiên về giátrị tinh thầnChứa cả giá trịvật chất lẫn tinhthầnThiên về giá trị vật chất – kĩ thuậtCó bề dày lịch sử dân tộc Chỉ trình độ phát triểnCó tính dân tộc bản địa Có tính quốc tếGắn bó nhiều hơn nữa với phương Đông nông nghiệpGắn bó nhiều hơn nữa với phương Tây đô thịBảng 1.2: So sánh văn hóa truyền thống, văn minh, văn hiến, văn vật1.4. Cấu trúc của khối mạng lưới hệ thống văn hóaVăn hóa thường được chia đôi thành văn hóa truyền thống vật chất và văn hóatinh thần. Bên cạnh đó là những cách chia ba, vd: văn hóa truyền thống vật chất – vănhóa xã hội – văn hóa truyền thống tinh thần; văn hóa truyền thống vật chất – văn hóa truyền thống tinh thần – vănhóa nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp; sinh hoạt kinh tế tài chính – sinh hoạt xã hội – sinh hoạt trí thức…Một số tác giả khác nói tới bốn thành tố như văn hóa truyền thống sản xuất, văn hóaxã hội, văn hóa truyền thống tư tưởng, văn hóa truyền thống nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp; hoặc hoạt động và sinh hoạt giải trí sống sót,hoạt động và sinh hoạt giải trí xã hội, hoạt động và sinh hoạt giải trí tinh thần, hoạt động và sinh hoạt giải trí nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp…Từ cách tiếp cận khối mạng lưới hệ thống, trọn vẹn có thể xem văn hóa truyền thống như một hệ thốnggồm 4 thành tố (tiểu hệ) cơ bản với những vi hệ như sau: Mỗi nền văn hóa truyền thống cổ truyền là tài sản của một hiệp hội người (chủ thể vănhóa) nhất định. Trong quy trình tồn tại và phát triển, chủ thể văn hóa truyền thống đó đãtích lũy được một kho tàng kinh nghiệm tay nghề và tri thức phong phú về vũ trụ vàvề con người – đó là 2 vi hệ của tiểu hệ văn hóa truyền thống nhận thức.Tiểu hệ thứ hai tương quan đến những giá trị nội tại của chủ thể vănhóa: đó là văn hóa truyền thống tổ chức triển khai hiệp hội. Nó gồm có 2 vi hệ là văn hóa truyền thống tổchức đời sống tập thể (ở tầm vĩ mô như tổ chức triển khai nông thôn, vương quốc, đôthị), và văn hóa truyền thống tổ chức triển khai đời sống thành viên (tương quan đến đời sống riêngmỗi người như tín ngưỡng, phong tục, tiếp xúc, nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp ).Cộng đồng chủ thể văn hóa truyền thống tồn tại trong quan hệ với hai loại môitrường – môi trường tự nhiên tự nhiên (vạn vật thiên nhiên, khí hậu ) và môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên xã hội(những dân tộc bản địa, vương quốc khác). Cho nên, cấu trúc văn hóa truyền thống còn chứa hai tiểuhệ tương quan đến thái độ của hiệp hội với hai loại môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên đó là vănhóa ứng xử với môi trường tự nhiên tự nhiên và văn hóa truyền thống ứng xử với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên xãhội.Với mỗi loại môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên, đều trọn vẹn có thể có hai cách xử thế thích hợp vớihai loại tác động của chúng (tạo ra 2 vi hệ): tận dụng môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên (tácđộng tích cực) và ứng phó với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên (tác động xấu đi). Với môitrường tự nhiên, trọn vẹn có thể tận dụng để ăn uống, tạo ra những vật dụng hàngngày ; đồng thời phải ứng phó với thiên tai (trị thủy), với mức chừng cách(giao thông vận tải lối đi bộ), với khí hậu và thời tiết (quần áo, nhà cửa ). Với môi trườngxã hội, bằng những quy trình giao lưu và tiếp biến văn hóa truyền thống, mỗi dân tộc bản địa đềucố gắng tận dụng những thành tựu của những dân tộc bản địa lân bang để làm giàuthêm cho nền văn hóa truyền thống cổ truyền của tớ; đồng thời lại phải lo ứng phó với họ trêncác mặt trận quân sự chiến lược, ngoại giao Dưới góc nhìn đồng đại, khối mạng lưới hệ thống văn hóa truyền thống còn tồn tại thể có nhiều cáchphân chia khác. Chẳng hạn, trong quan hệ với hiệp hội, trọn vẹn có thể phân biệtvăn hoá dân gian và văn hóa truyền thống chính thống. Trong quan hệ với địa phận cưtrú, trọn vẹn có thể phân biệt văn hóa truyền thống biển, văn hóa truyền thống đồng bằng và văn hóa truyền thống núi.Cũng vậy, có sự khác lạ giữa văn hóa truyền thống Việt với văn hóa truyền thống những dân tộc bản địa ítngười. Những cách phân loại này phải vận dụng kết phù thích hợp với cáchphân chia chính.Cả 4 thành tố của khối mạng lưới hệ thống văn hóa truyền thống đều bị quy định bởi một gốcchung là quy mô văn hóa truyền thống. Nếu quy mô cấu trúc của khối mạng lưới hệ thống văn hóacho ta thấy CÁI CHUNG, cái giống hệt trong tính khối mạng lưới hệ thống của những nềnvăn hóa thì quy mô văn hóa truyền thống sẽ cho ta thấy CÁI RIÊNG, cái khác biệttrong tính khối mạng lưới hệ thống của chúng. Cấu trúc của khối mạng lưới hệ thống văn hóa truyền thống trong quanhệ với quy mô văn hóa truyền thống được trình diễn trong hình 1.1.1.5. “Cơ sở văn hóa truyền thống” và những bộ môn văn hóa truyền thống họcVăn hóa học (culturology) là khoa học nghiên cứu và phân tích về văn hóa truyền thống.Vì văn hóa truyền thống bao quát một phạm vi quá rộng cho nên vì thế trong một thờigian dài, người ta chỉ để ý quan tâm đến những khoa học bộ phận mà không còn khoahọc nào lấy văn hóa truyền thống làm đối tượng người dùng. Ở phương Tây, mãi đến năm 1871,“văn hóa truyền thống” mới được E.B.Taylor định nghĩa lần thứ nhất trong tác phẩm Vănhóa nguyên thủy (Primitive Culture) xuất bản ở London. Nhưng văn hóanhư đối tượng người dùng của một khoa học độc lập thì phải đến năm 1885 mới hìnhthành rõ ràng với khu công trình xây dựng hai tập mang tên Khoa học chung về văn hóacủa Klemm người Đức, trong số đó trình diễn sự phát sinh phát triển toàn diệncủa loài người như một lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống. Bản thân thuật ngữ “văn hóa truyền thống học”(t. Đức: Kulturkunde, t. Anh. Culturology) thì xuất hiện vào năm 1898 tạiĐại hội giáo viên sinh ngữ họp ở Viên (thủ đô nước Áo), tuy nhiên mãi đến saucông trình The Science of Culture của L. White xuất bản ở Mĩ năm 1949,nó mới trở thành phổ cập. Trong sự phát triển của văn hóa truyền thống học nửa đầu tk. XX có sự đóng gópquan trọng của những nhà nhân học văn hóa truyền thống Mĩ về việc mở rộng đối tượngvà quy mô nghiên cứu và phân tích (trong năm 30-40, trào lưu nghiên cứu và phân tích văn hóavà ngôn từ của thổ dân Mĩ phát triển khá rầm rộ) và của C. Lévi-Straussvề phương pháp nghiên cứu và phân tích (cuốn Anthropologie Structutral của ông xuấtbản tại Paris năm 1958 ghi lại việc đưa phương pháp cấu trúc từ lĩnhvực ngôn từ học vận dụng vào việc nghiên cứu và phân tích văn hóa truyền thống).Văn hoá trọn vẹn có thể được xem xét từ nhiều hướng, do vậy văn hóa truyền thống họccó thể được nghiên cứu và phân tích và trình diễn dưới nhiều góc nhìn rất khác nhau, tạonên nhiều môn, phân môn.Dưới góc nhìn thời hạn, môn lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống (văn hóa truyền thống sử) khảo sáttiến trình văn hóa truyền thống của một dân tộc bản địa theo từng quy trình lịch sử dân tộc với những tìnhtiết và sự kiện, mở rộng hiểu biết về văn hóa truyền thống theo chiều dọc.Dưới góc nhìn không khí, môn địa lí văn hóa truyền thống (địa văn hóa truyền thống) có tráchnhiệm khảo sát văn hóa truyền thống dân tộc bản địa theo chiều ngang, trong quan hệ vớiđịa lí vương quốc, tìm hiểu điểm lưu ý của những vùng văn hóa truyền thống.Dưới góc nhìn lí luận khái quát chung, văn hóa truyền thống học đại cương cótrách nhiệm nghiên cứu và phân tích những ý niệm, những học thuyết, những phương pháp tiếp cậnvăn hóa và văn hóa truyền thống học nói chung.Cơ sở văn hóa truyền thống là môn học trình diễn những đặc trưng cơ bản cùngcác quy luật hình thành và phát triển của một nền văn hóa truyền thống cổ truyền rõ ràng. Đối vớisinh viên ngành văn hóa truyền thống học, đấy là một môn học mang tính chất chất chất nhậpmôn; còn riêng với sinh viên những ngành khác, nó trang bị những hiểu biết tốithiểu về một nền văn hóa truyền thống cổ truyền, một dân tộc bản địa để khi nhảy vào đời, trọn vẹn có thể thamgia một cách có ý thức vào việc bảo tồn và phát triển văn hóa truyền thống dân tộc bản địa.Created by AM Word2CHMBài 2: ĐỊNH VỊ VĂN HÓA VIỆT NAM CƠ SỞ VĂN HOÁ VIỆT NAM Chương I – VĂN HOÁ HỌC VÀ VĂN HOÁ VIỆT NAM2.1. Loại hình văn hóa truyền thống gốc nông nghiệpSo sánh những nền văn hóa truyền thống cổ truyền trên toàn thế giới, người ta thấy chúng vô cùngđa dạng và phong phú. Song, đã và đang từ lâu, người ta nhận thấy giữa cácnền văn hóa truyền thống có quá nhiều nét tương đương.Để lý giải sự tương đương này, đã có nhiều thuyết rất khác nhau.Thuyết khuếch tán văn hóa truyền thống (cultural diffusion) phổ cập ở châu Âu vớiquan niệm văn hóa truyền thống được hình thành từ một TT rồi “phủ rộng” ra cácnơi khác. Thuyết vùng văn hóa truyền thống (cultural areas) phổ cập ở Mĩ với quanđiểm về kĩ năng tồn tại nhiều nền văn hóa truyền thống cổ truyền của những dân tộc bản địa khác nhautrên cùng một vùng lãnh thổ. Thuyết quy mô kinh tế tài chính – văn hóa truyền thống phổ biếntrong dân tộc bản địa học Xô viết nhận định rằng trong lịch sử dân tộc quả đât từng tồn tại banhóm quy mô kinh tế tài chính – văn hóa truyền thống: săn bắt – hái lượm – đánh cá; nôngnghiệp dùng cuốc và chăn nuôi; nông nghiệp dùng cày với sức kéo độngvật. Các thuyết trên thực ra không xích míc mà tương hỗ update lẫn nhau, mỗithuyết thích hợp cho những Đk rất khác nhau. Thật vậy, nếu những dântộc xuất phát từ cùng một gốc thì giữa văn hóa truyền thống gốc và những nền văn hóanày trọn vẹn có thể có quan hệ phủ rộng. Nếu những nền văn hóa truyền thống cổ truyền thân thiện nhau về địa líthì chúng trọn vẹn có thể từ tiếp xúc đến giao lưu với nhau, tạo ra những vùngvăn hoá. Nếu những nền văn hóa truyền thống cổ truyền tuy ở cách xa nhau và chưa lúc nào gặpgỡ nhau nhưng lại nằm trong những Đk tự nhiên và xã hội tươngđồng thì chúng cũng trọn vẹn có thể có những nét giống nhau. Sản phẩm của haitrường hợp này là những đặc trưng quy mô. Đặc trưng quy mô càngmạnh và rõ ở những nền văn hóa truyền thống cổ truyền cùng gốc và/hoặc thân thiện nhau về địa lí.Như đã nói ở I-§1.3.1, trong lịch sử dân tộc ở cựu lục địa Âu-Á đã hìnhthành hai vùng văn hóa truyền thống lớn là “phương Tây” và “phương Đông” : PhươngTây là khu vực tây-bắc gồm toàn bộ châu Âu (đến dãy Uran) ; phươngĐông gồm châu Á và châu Phi; nếu trừ ra một vùng đệm như một dảiđường chéo chạy dài ở giữa từ tây- nam lên đông-bắc thì phương Đôngđiển hình sẽ là khu vực đông-nam còn sót lại. Hai vùng này còn có sự khác lạ rõrệt về mọi mặt: Trong khi những ngôn từ phương Tây biến hình thì cácngôn ngữ phương Đông hầu hết là đơn lập; trong lúc người phương Tâycoi trọng thành viên thì người phương Đông coi trọng hiệp hội; trong khingười phương Tây chìa tay ra bắt lúc gặp nhau thì người phương Đôngkhoanh tay cúi đầu.Môi trường sống của dân cư phương Đông (= đông nam) là xứ nóngsinh ra mưa nhiều (ẩm), tạo ra những dòng sông lớn với những vùng đồngbằng trù phú. Còn phương Tây (= tây-bắc) là xứ lạnh với khí hậu khô,không thích hợp cho thực vật sinh trưởng, có chăng chỉ là những vùngđồng cỏ mênh mông. Hai loại địa hình này làm cho dân cư hai khu vựcphải sinh sống bằng hai nghề rất khác nhau: trồng trọt và chăn nuôi.Nghề chăn nuôi ở phương Tây phổ cập đến mức trong Kinh Thánh,từ “cừu” được nhắc tới trên 5.000 lần, tín đồ được gọi là “con chiên”, Chúalà người “chăn chiên”. Lịch sử cho biết thêm thêm người phương Tây xưa chủ yếunuôi bò, cừu, dê ; ăn thịt và uống sữa bò ; áo quần dệt bằng lông cừuhoặc làm bằng da thú vật. W.Durant trong cuốn Nguồn gốc văn minh(1990, tr. 33) cho biết thêm thêm: “Tại những bộ lạc săn bắn và mục súc, loài bò làmột cty giá trị rất tiện Vào thời đại Homer ở Hi Lạp, người ta đánh giángười và vật bằng số bò: bộ binh giáp của Diomède đáng giá 9 con bò,một người nô lệ khéo tay đáng giá 4 con. Người La Mã cũng vậy, họ dùnghai danh từ gần tương tự nhau – pecus và pecunia – để trỏ bò và tiền bạc”. Vềsau, những dân tộc bản địa ven bờ biển thì phát triển thương nghiệp marketing thương mại, những dântộc trong lục địa thì làm nông nghiệp, nhưng chăn nuôi vẫn là mối quantâm hầu hết của tớ. Trong Hồi kí về cuộc trận chiến tranh ở Gôlơ, Xêda viếtrằng vào thế kỉ II trước Công nguyên, người Giécmanh vẫn sống cuộc đờidu mục ; đến giữa thế kỉ I trước Công nguyên, người Giécmanh đã cấytrồng, tuy nhiên họ “không chí thú với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường định cư, sau mỗi năm lạichuyển đi nơi khác”, họ “đặc biệt quan trọng không chăm làm nông nghiệp mà sốngchủ yếu bằng sữa và súc vật”. Còn nhà sử học La Mã nổi tiếng K. Taxit(54-120 sau Công nguyên) trong tập Giécmani thì cho biết thêm thêm Giécmanh làđất nước “giàu gia súc”, người Giécmanh “thích có nhiều gia súc” vì đó là”hình thức của cải duy nhất và dễ chịu và tự do nhất”. Bộ Luật Salica cho biết thêm thêm vàođầu thế kỉ VI người Frăng làm nông nghiệp nhưng vẫn đặc biệt quan trọng coi trọngchăn nuôi (bò, lợn), công xã có bãi chăn nuôi chung (dẫn theo Pôlianxki,1978, tr. 30-44).Như vậy, tuy nhiên sau này những dân tộc bản địa phương Tây đã chuyển sangthương nghiệp, rồi phát triển công nghiệp và đô thị, những cái gốc du mụcđã để lại dấu ấn quan trọng trong đời sống văn hóa truyền thống của tớ. Do đó, căn cứvào nguồn gốc của hai khu vực văn hóa truyền thống, ta trọn vẹn có thể nêu ra khái niệm về hailoại hình văn hóa truyền thống: quy mô văn hóa truyền thống gốc nông nghiệp và quy mô văn hóagốc du mục.Việt Nam do ở góc cạnh tận cùng phía đông-nam nên thuộc loại văn hóagốc nông nghiệp nổi bật. Vậy những đặc trưng hầu hết của loại hìnhvăn hóa gốc nông nghiệp là gì?Trong cách ứng xử với môi trường tự nhiên tự nhiên, nghề trồng trọt buộcngười dân phải sống định cư để chờ cây cối lớn lên, ra hoa kết trái và thuhoạch. Do sống phụ thuộc nhiều vào vạn vật thiên nhiên nên dân nông nghiệp cóý thức tôn trọng và ước vọng sống hòa phù thích hợp với vạn vật thiên nhiên. Người ViệtNam mở miệng là nói “lạy trời”, “nhờ trời”, “ơn trời” Vì nghề nông, nhất là nghề nông nghiệp lúa nước, cùng một lúc phụthuộc vào toàn bộ mọi hiện tượng kỳ lạ vạn vật thiên nhiên (Trông trời, trông đất, trôngmây; trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm ) cho nên vì thế, về mặt nhậnthức, hình thành lối tư duy tổng hợp). Tổng hợp kéo theo biện chứng – cáimà người nông nghiệp quan tâm không phải là những yếu tố riêng rẽ, mà lànhững quan hệ qua lại giữa chúng. Tổng hợp là bao quát được mọiyếu tố, còn biện chứng là chú trọng đến những quan hệ giữa chúng.Người Việt tích lũy được một kho kinh nghiệm tay nghề rất là phong phú về cácloại quan hệ này: Quạ tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa; Ráng mỡ gà, ai cónhà phải chống; Được mùa lúa thì úa mùa cau, được mùa cau thì đaumùa lúa Về mặt tổ chức triển khai hiệp hội, con người nông nghiệp ưa sống theonguyên tắc trọng tình. Hàng xóm sống cố định và thắt chặt lâu dài với nhau phải tạo ramột môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường hòa thuận trên cơ sở lấy tình nghĩa làm đầu: Một bồ cái líkhông bằng một tí cái tình. Lối sống trọng tình cảm tất yếu dẫn đến thái độtrọng đức, trọng văn, trọng phụ nữ.Trong truyền thống cuội nguồn Việt Nam, tinh thần coi trọng ngôi nhà coitrọng cái nhà bếp coi trọng người phụ nữ là trọn vẹn nhất quán và rõ ràng:Phụ nữ Việt Nam là người quản lí kinh tế tài chính, tài chính trong mái ấm gia đình – ngườinắm tay hòm chìa khóa. Chính thế nên vì thế mà người Việt Nam coi Nhất vợ nhìtrời; Lệnh ông không bằng cồng bà ; còn theo kinh nghiệm tay nghề dân gian thìRuộng sâu trâu nái, không bằng con gái đầu lòng. Phụ nữ Việt Nam cũngchính là người dân có vai trò quyết định hành động trong việc giáo dục con cháu: Phúc đứctại mẫu, Con dại cái mang. Vì vai trò của người mẹ cho nên vì thế trongtiếng Việt, từ cái với nghĩa là “mẹ” đã mang thêm nghĩa “chính, quantrọng”: sông cái, đường cái, đũa cái, cột cái, trống cái, ngón tay cái, máycái Tư tưởng coi thường phụ nữ là từ Trung Hoa truyền vào (Nhất namviết hữu, thập nữ viết vô; Nam tôn nữ ti; Tam tòng; xem §3.2.3); đến khiảnh hưởng này trở nên đậm nét (từ lúc nhà Lê tôn Nho giáo làm quốcgiáo), người dân đã phản ứng kinh hoàng về việc tôn vinh “Bà chúa Liễu” cùngnhững câu ca dao như: Ba đồng một mớ đàn ông, Đem bỏ vào lồng chokiến nó tha, Ba trăm một mụ đàn bà, Đem về mà trải chiếu hoa cho ngồi ! Không phải ngẫu nhiên mà vùng nông nghiệp Khu vực Đông Nam Á nàyđược nhiều học giả phương Tây gọi là “xứ sở Mẫu hệ” (le Pays duMatriarcat). Cho đến tận giờ đây, ở những dân tộc bản địa ít chịu ràng buộc của vănhóa Trung Hoa như Chàm hoặc trọn vẹn không chịu ràng buộc nhưnhiều dân tộc bản địa Tây Nguyên (Êđê, Giarai ), vai trò của người phụ nữ vẫnrất lớn: phụ nữ dữ thế chủ động trong hôn nhân gia đình, chồng về ở đằng nhà vợ, con cáiđặt tên theo họ mẹ Cũng không phải ngẫu nhiên mà cho tới nay, ngườiKhmer vẫn gọi người đứng đầu phum, sóc của tớ là mê phum, mê sóc(mê=mẹ), bất kể đó là đàn ông hay đàn bà.Lối tư duy tổng hợp và biện chứng, luôn đắn đo xem xét của ngườilàm nông nghiệp cộng với nguyên tắc trọng tình đã dẫn đến lối sống linhhoạt, luôn biến báo cho thích phù thích hợp với từng tình hình rõ ràng, dẫn đến triếtlí sống Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài; Đi với Bụt mặc áo cà-sa, đi với mamặc áo giấy Sống theo tình cảm, con người còn phải ghi nhận tôn trọng và cư xử bìnhđẳng, dân chủ với nhau. Đó là nền dân chủ làng mạc, nó có trước nềnquân chủ phong kiến phương Đông và nền dân chủ tư sản phương Tây.Lối sống trọng tình và cách cư xử dân chủ dẫn đến tâm lí coi trọng cộngđồng, tập thể. Người nông nghiệp làm gì rồi cũng phải tính đến tập thể, luôncó tập thể đứng sau.Mặt trái của tính linh hoạt là thói tùy tiện biểu lộ ở tật co và giãn giờgiấc (giờ cao su đặc), sự thiếu tôn trọng pháp lý Lối sống trọng tình làmcho thói tùy tiện càng trở nên trầm trọng hơn: Một bồ cái lí không bằng mộttí cái tình Nó dẫn đến tệ “đi cửa sau” trong xử lý và xử lý việc làm: Nhấtquen, nhì thân, tam thần, tứ thế Trọng tình và linh hoạt làm cho tính tổchức của người nông nghiệp kém hơn so với dân cư những nền văn hóa truyền thống cổ truyền gốcdu mục. Trong lối ứng xử với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên xã hội, tư duy tổng hợp và phongcách linh hoạt còn quy định thái độ dung hợp trong tiếp nhận: ở Việt Namkhông những không còn trận chiến tranh tôn giáo mà, ngược lại, mọi tôn giáothế giới (Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo, Thiên chúa giáo ) đều được tiếpnhận. Đối phó với những cuộc trận chiến tranh xâm lược, người Việt Nam luônhết sức mềm dẻo, hiếu hòa. Ngày xưa, trong kháng chiến chống ngoạixâm, mọi khi thế thắng đã thuộc về ta một cách rõ ràng, cha ông ta thườngdừng lại dữ thế chủ động cầu hòa, “trải chiếu hoa” cho giặc về, mở đường chochúng rút lui trong danh dự (xem VI-§6.1.1).Các đặc trưng vừa phân tích của quy mô văn hóa truyền thống gốc nông nghiệpcó thể được trình diễn trong bảng 1.3.Loại hình văn hóa truyền thống gốc du mục thường có đặc trưng trái ngược:Trong ứng xử với tự nhiên thì nghề chăn nuôi buộc người dân phải đưagia súc đi tìm cỏ, sống du cư, và do nay đây mai đó, ít tùy từng thiênnhiên nên sinh ra coi thường tự nhiên, dẫn đến tham vọng chinh phục tựnhiên (cho nên vì thế phương Tâm đạt được nhiều thành tựu trong nghành nghề này).Trong nghành nhận thức thì thiên về tư duy phân tích (theo lối kháchquan, lí tính và thực nghiệm, dẫn đến kết quả là khoa học phương Tâyphát triển), đồng thời chú trọng những yếu tố (dẫn đến lối sống thực dụng,thiên về vật chất). Trong tổ chức triển khai hiệp hội thì coi trọng sức mạnh (kéotheo trọng tài, trọng võ, trọng phái mạnh), coi trọng vai trò thành viên (dẫn đếnlối sống ganh đua, đối đầu đối đầu nhau một cách quyết liệt), ứng xử theonguyên tắc (làm cho những người dân phương Tây đã có được thói quen sống theopháp luật từ khá sớm). Trong ứng xử với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên xã hội thì độc đoántrong tiếp nhận, cứng rắn, hiếu thắng trong đối phó.TIÊU CHÍ VĂN HOÁ GỐC NÔNG NGHIỆPĐặc trưnggốcKhí hậuNghề chínhNắng nóng lắm, mưa ẩm nhiềuTrồng trọtỨng xử với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên tựnhiênSống định cư, thái độ tôn trọng, ước mongsống hoà phù thích hợp với thiên nhiênLối nhận thức, tư duyThiên về tổng hợp và biện chứng (trongquan hệ); chủ quan, cảm tính và kinhnghiệmTổ chứccộng đồngNguyên tắc Trọng tình, trọng đức, trọng văn, trọng nữCách thức Linh hoạt và dân chủ, trọng tập thểỨng xử với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên xãhộiDung hợp trong tiếp nhận; mềm dẻo, hiếu hoà trong đối phóBảng 1.3: Các đặc trưng của quy mô văn hóa truyền thống gốc nông nghiệp2.2. Chủ thể và thời hạn văn hóa truyền thống Việt NamGiống như một điểm trong không khí, vị trí của một nền văn hóatrong xã hội phải được xác lập bởi một hệ tọa độ ba chiều: thời hạn vănhóa, không khí văn hóa truyền thống và chủ thể văn hóa truyền thống. Thời gian văn hoá được xác lập từ lúc một nền văn hóa truyền thống cổ truyền hình thànhđến khi tàn lụi. Thời điểm khởi đầu của một nền văn hóa truyền thống cổ truyền là vì thời điểmhình thành dân tộc bản địa (chủ thể văn hóa truyền thống) quy định.Về nguồn gốc dân tộc bản địa Việt Nam – chủ thể văn hóa truyền thống, từng có khánhiều giả thuyết rất khác nhau. Gần đây, vị trí căn cứ vào những kết quả nghiêncứu về sự việc hình thành và phân loại những chủng người trên trái đất, trọn vẹn có thể nóirằng chủ thể của văn hóa truyền thống Việt Nam Ra đời: (a) trong phạm vi của TT
đoạn Clip Bài giảng cơ sở văn hóa truyền thống việt nam – trần ngọc thêm ?
Bạn vừa đọc nội dung bài viết Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Review Bài giảng cơ sở văn hóa truyền thống việt nam – trần ngọc thêm mới nhất , Bạn đang tìm một số trong những Chia Sẻ Link Cập nhật Bài giảng cơ sở văn hóa truyền thống việt nam – trần ngọc thêm miễn phí.
Hỏi đáp thắc mắc về Bài giảng cơ sở văn hóa truyền thống việt nam – trần ngọc thêm
Nếu sau khoản thời hạn đọc nội dung bài viết Bài giảng cơ sở văn hóa truyền thống việt nam – trần ngọc thêm vẫn chưa hiểu thì trọn vẹn có thể lại Comment ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha
#Bài #giảng #cơ #sở #văn #hóa #việt #nam #trần #ngọc #thêm