Video Hướng Dẫn Đất quý khách mười mùa sương về thăm quê ngoảnh lại ê-đô là cố hương Mới Nhất
Tuyển tập Thơ hai-cư, Ba-sô
Nội dung chính
- I. Đôi nét về Ba-sô
- II. Giới thiệu về thơ hai-cư
- 1. Hình thức
- 2. Nội dung
- Video tương quan
Dưới đấy là tài liệu trình làng về Thơ hai-cư của Ba-sô mà Download.vn muốn phục vụ đến Quý quý khách đọc
Hy vọng với tài liệu này, Quý quý khách đọc sẽ nắm vững hơn về thể loại thơ này, cũng như những bài thơ hai-cư của nhà thơ Ba-sô.
1. Đất quý khách mười mùa sươngvề thăm quê ngoảnh lại
Ê-đô là cố hương.
2. Chim đỗ quyên hótở Kinh đô
mà nhớ Kinh đô.
3. Lệ trào nóng hổitan trên tay tóc mẹ
làn sương thu.
4. Tiếng vượn hú não nềhay tiếng trẻ bị bỏ rơi than khóc ?
gió ngày thu tái tê.
5. Mưa đông giăng đầy trờichú khỉ con thầm ước
có một chiếc áo tơi.
6. Từ bốn phương trời xacánh hoa đào lả tả
gợn sóng hồ Bi-oa.
7. Vắng lặng u trầmthấm sâu vào đá
tiếng ve ngâm.
8. Nằm bệnh giữa cuộc lãng dumộng hồn còn phiêu bạt
những cánh đồng hoang vu.
I. Đôi nét về Ba-sô
– Ma-su-ô Ba-sô (Matsuo Bashô, 1644 – 1694) là nhà thơ số 1 của Nhật Bản.
– Ông sinh ra ở U-ê-nô, xứa I-ga (nay là tỉnh Mi-ê) trong một mái ấm gia đình võ sĩ thấp cấp.
– Khoảng vào năm 28 tuổi, ông chuyển đến Ê-đô (nay thuộc Tô-ki-ô) sinh sống và khởi đầu làm thơ hai-cư với bút hiệu là Ba-sô.
– Một số tác phẩm của ông như: Du ký Phơi thân đồng nội (1685), Đoản văn trong đãy (1688), Cánh đồng hoang (1689), Áo tơi cho khỉ (1691), Lối lên miền Ô-ku (1689)…
– Một số nhà thơ Hai-cư khác ví như: Y. Bu-sôn (1716 – 1783), K. Ít-sa (1763 – 1827), M. Si-ki (1767 – 1902)…
II. Giới thiệu về thơ hai-cư
1. Hình thức
– Thơ hai-cư là một thể loại thơ độc lạ của Nhật Bản.
– Thơ hai-cư có số từ vào loại tối thiểu so với những thể thơ khác, chỉ có 17 âm tiết (hoặc hơn một chút ít), được ngắt ra làm 3 đoạn theo thứ tự thường là 5 – 7 – 5 âm tiết.
– Mỗi bài thơ đều phải có một tứ thơ nhất định, thường chỉ ghi lại một phong cảnh với vài sự vật rõ ràng, trong thuở nào điểm nhất định để từ đó khơi quyến rũ xúc, suy tư nào đó.
– Về ngôn từ, thơ hai-cư không dùng nhiều tính từ và trạng từ để rõ ràng hóa sự vật, hầu hết chỉ sự dùng những nét chấm phá, gợi chứ không tả, chứa nhiều trí tưởng tượng cho những người dân đọc.
2. Nội dung
– Thấm đẫm tinh thần Thiền tông và tinh thần văn hóa truyền thống phương Đông nói chung.
– Hai-cư thường thể hiện quan hệ khăng khít giữa con người và vạn vật nằm trong quan hệ khăng khít với một chiếc nhìn nhất thể hóa.
– Thơ hai-cư có luật cơ bản là không đả động đến cảm xúc mà hầu hết chỉ ghi lại yếu tố xẩy ra trước mắt.
Hướng dẫn
Đề bài: Em hãy phân tích những bài thơ Hai cư của nhà thơ Ba – sô
Thơ Hai- cư là một thể thơ đặc trưng của nền văn học Nhật Bản, thơ Hai- cư sẽ là thể thơ ngắn nhất trên toàn thế giới, mỗi bài thơ Hai- cư đều phải có một tứ thơ nhất định mà thường được những nhà thơ ghi lại với những cảnh vật, hiện tượng kỳ lạ rõ ràng. Điển hình nhất trong dòng thơ Hai- cư là nhà thơ Ba – sô.
Bài thơ thứ nhất, tác giả Ba- sô đã viết về tình cảm gắn bó riêng với quê nhà mà mảnh đất nền trống nơi mình gắn bó trong thuở nào gian dài xa quê:
“Đất quý khách mười mùa sương
Về thăm quê ngoảnh lại
Ê – đô là cố hương”
Ba- sô rời xa quê nhà của tớ từ sớm để lập nghiệp, hơn mười năm ông mới có Đk trở lại quê nhà Mi – ê của tớ, tuy nhiên khi về rồi ông lại cảm thấy nhớ Ê- đô, mảnh đất nền trống mà tôi đã sinh sống và thao tác suốt mười năm, ông đã coi Ê- đô như quê nhà thứ hai của tớ. Bài thơ thứ nhất này đã thể hiện được tình cảm gắn bó,yêu thương của nhà thơ Ba- sô riêng với mảnh đất nền trống mà tôi đã từng ở.
“ Chim đỗ quyên hót
ở Kinh đô
mà nhớ Kinh đô”
Ba- sô đã có thuở nào gian sống ở kinh đô Ki- ô- tô, tiếp theo đó ông đã chuyển đến sinh sống ở Ê- đô.Khi nghe thấy tiếng chim đỗ quyên hót thì ông nhớ về những kí ức lúc còn ở Ki- ô – tô và viết lên bài thơ này. Hình ảnh chim đỗ quyên là một điển tích trong nền văn học của Trung Quốc, nó gắn sát với việc vua Thục bị mất nước. Ở Nhật Bản, hình ảnh của chim đỗ quyên lại được vốn để làm chỉ sự tiếc thương khi thời hạn trôi đi, thể hiện nỗi buồn và sự vô vọng của con người.
“ Lệ trào nóng hổi
Tan trên tay tóc mẹ
Làn sương thu”
Ba- sô xa nhà từ lúc còn rất trẻ,khi bốn mươi tuổi ông trở về quê nhà thì vô cùng đau xót lúc biết mẹ đã mất.Người ta đã đưa cho ba- sô di vật mà mẹ để lại, đó là một mớ tóc bạc. Sự đau xót khôn nguôn là cảm xúc khi ông viết lên bài thơ này.
Sự đau đớn, xót xa của nhà thơ Ba- sô được thể hiện trải qua hình ảnh của giọt lệ rơi xuống nắm tóc bạc của mẹ. Quý ngữ của bài thơ là sương thu ý chỉ mái tóc của mẹ bạc trắng như sương hay sương thu như giọt lệ xót xa, hiểu theo nghĩa nào thì cũng hướng tới thể hiện triết lí về sự việc ngắn ngủi, vô thường của đời người.
“Tiếng vượn hú não nề
Hay tiếng trẻ bị bỏ rơi than khóc
Gió ngày thu tái tê”
Ba- sô trong tác phẩm “Du kí phơi thân đồng nội” sáng tác năm 1685 đã từng tâm sự về câu truyện khi ông đi ngang qua cánh rừng đã nghe thấy tiếng vượn hú đầy náo nề, chính tiếng hú bất thần ấy đã gợi ý cho ông nhớ đến hình ảnh của một đứa bé đáng thương bị chính cha mẹ bỏ lại ở trong rừng.
Ở Nhật Bản vào trong năm xẩy ra nạn đói, mất mùa đã có thật nhiều mái ấm gia đình không nuôi được con đành dứt ruột để lại chúng ở trong rừng. Khi nghe thấy tiếng vượn hú, Ba- sô lại nhớ về một yếu tố đau lòng mà ông từng tận mắt tận mắt chứng kiến.
“ Mưa đông giăng đầy trời
Chú khỉ con thầm ước
Có một chiếc áo tơi”
Bài thơ được sáng tác nhờ vào một trong những câu truyện có thật mà nhà thơ từng tận mắt tận mắt chứng kiến, đó là lúc trải qua một khu rừng rậm, ông đã nhìn thấy hình ảnh của một chú khỉ nhỏ đang run lên vì lạnh, khi đó nhà thơ đã tưởng tượng ra chiếc áo tơi để giúp co chú khỉ đỡ lạnh.
Hình ảnh của chú khỉ nhỏ trong bài thơ đã gợi ra hình ảnh những người dân nông dân đáng thương trong cơn đói rét của thời đại. Bài thơ đã thể hiện được tình yêu thương thâm thúy của nhà thơ với con người.
Bằng hình thức của những câu thơ ngắn gọn, súc tích, nhà thơ Ba- sô đã truyền tải được trong những bài thơ của tớ về những triết lí, những tư tưởng,ý niệm của ông về môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường.
Theo wikisecret.com
Đề bài: Phân tích bài Thơ hai-cư của Ba-sô
Bài văn mẫu
Hai-cư là thể loại thơ ca truyền thống cuội nguồn Nhật Bản. Đây là thể thơ ngắn nhất toàn thế giới, chỉ có 17 âm tiết. Trong tiếng Nhật 17 âm tiết này được viết thành một hàng, khi phiên âm La tinh nó mới được ngắt thanh ba đoạn theo thứ tự 5/7/5. Cá biệt có những bài có 19 âm tiết.
Ma-su-ô Ba-sô (1644 – 1694), nhà thơ bậc thầy về thơ Hai-cư của Nhật. Ông xuất thân trong một mái ấm gia đình thuộc dòng dõi võ sĩ đạo Sa-mu-rai của xứ I-ga.
Hai-cư là thể loại thơ ca truyền thống cuội nguồn Nhật Bản. Đây là thể thơ ngắn nhất toàn thế giới, chỉ có 17 âm tiết. Trong tiếng Nhật 17 âm tiết này được viết thành một hàng, khi phiên âm La tinh nó mới được ngắt thanh ba đoạn theo thứ tự 5/7/5. Cá biệt có những bài có 19 âm tiết.
Ba dòng (đoạn) thơ Hai cư có hiệu suất cao rất khác nhau: Dòng thứ nhất vốn để làm trình làng; Dòng thứ hai tiếp tục ý trên và sẵn sàng sẵn sàng cho dòng thứ ba; Dòng thứ ba: Kết lại tứ thơ, nhưng thường không lúc nào rõ ràng và đủ ý mà phải mở ra những suy tư cảm xúc cho những người dân đọc.
Trong mỗi bài thơ đều phải có quý ngữ (từ chỉ mùa). Mỗi bài thơ là một khoảnh khắc của cảnh vật và đỉnh điểm của cảm xúc.
Thơ Hai-cư lúc nào thì cũng luôn có thể có nội dung tương quan đến vạn vật thiên nhiên và đưa ra những triết lí về vạn vật thiên nhiên
.
– Bài 1: là nỗi cảm về Ê-đô (Ê-đô là Tô-ki-ô ngày này). Đã mười mùa sương xa quên, tức là mười năm đằng đẵng nhà thơ sống ở Ê-đô. Có một lần trở về quê cha đất tổ ông không thể nào quên được Ê-đô. Mười mùa sương gợi lòng lạnh giá của kẻ xa quê. Vậy mà về quê lại nhớ Ê-đô. Tình yêu quê nhà giang sơn đã hòa làm một.
– Bài 2: Ki-ô-tô là nơi Ba-sô sống thời trẻ (1666 – 1672). Sau đó ông chuyển đến Ê-đô. Hai mươi năm tiếp theo trở lại Ki-ô-tô nghe tiếng chim đỗ quyên hót ông đã làm bài thơ này. Bài thơ là yếu tố hoài cảm qua tiếng chim đỗ quyên, loài chim báo ngày hè, tiếng khắc khoải gọi lại kỉ niệm thuở nào tuổi trẻ. Đó là tiếng lòng da diết xen lẫn buồn, vui mơ hồ về thuở nào xa xắm. Thơ Ba-sô đã gây ấn tượng đầy lãng mạn. Giữthơ cũng bồng bềnh trong xác lập thầm lặng của nỗi nhớ, sự hoài cảm.
– Bài 3: Một mớ tóc bạc di vật còn sót lại của mẹ, cầm trên tay mà Ba-sô rưng rưng dòng lệ chảy. Nỗi lòng thương cảm xót xa khi mẹ không hề. Hình ảnh “làn xương thu” mơ hồ gợi nỗi buồn trống trải bởi công sinh thành, dưỡng dục không được báo đền. Tình mẫu tử khiến người đọc cũng rưng rưng.
– Bài 4: Người đọc phát hiện nỗi buồn nhân thế. Bố mẹ đẻ ra con không nuôi được vì nghèo đói mà mang bỏ trong rừng sâu. Sự thực ấy đi vào thơ gợi lên biết bao nỗi buồn tê tái. Tiếng vượn hú không phải rùng rợn mà “não nề” cả gan ruột, không hề nỗi buồn mà là nỗi đau nhân thế. Tiếng trẻ “than khóc” vì bị bỏ rơi không phải vì cha mẹ nó gian ác mà vì cực chẳng đã, không nuôi nổi. Nỗi buồn ấy gửi vào gió mua thu tái tê. Nỗi buồn ấy đã nâng bổng giá trị thơ Ba-sô tới đỉnh điểm của chủ nghĩa nhân đạo. Điều đáng nói trong cái buồn ấy có nỗi đau đời, càng đau hơn vì “đau đời có cứu được đời đâu”.
– Bài 5: Vẻ đẹp về khát vọng trong tâm hồn nhà thơ. Mưa giăng, một chú khỉ con thầm ước (khát vọng) có một chiếc áo tơi để che mưa. Mượn mưa để nói về một hiện thực nào đó trong cuộc sống (đói khổ, rét mướt ví dụ nổi bật). Chú khỉ con ấy là một sinh mạng một con người, một kiếp người và là con người chung trong cuộc sống. Chú khỉ mong hay nhân vật trữ tình mong mỏi làm thế nào để khỏi đói rét, khỏi khổ. Vẻ đẹp tâm hồn ấy lấp lánh lung linh giá trị nhân đạo thiết thực.
– Bài 6: Chúng ta phát hiện cánh “hoa đào lả tả” và sóng nước hồ Bi-oa. Hoa đào lả tả hoa rụng báo hiệu ngày xuân ở Nhật Bản đã qua. Đây là thời kì chuyển giao mùa.
Cái nhỏ nhỏ nhất, đơn sơ nhất, tưởng như không còn sinh linh nhưng cũng vẫn mang trong mình mối tương quan giao hòa, chuyển hóa của vũ trụ. Một cánh hoa đào mỏng dính tang nhỏ xíu cũng khiến hồ Bi-oa nổi sóng.
– Bài 7: Ta phát hiện “tiếng ve ngân”, đặc trưng của ngày hè. Sự liên tưởng về giao mùa được hòa cảm trong cái nhìn, sự cảm giao và lắng nghe âm thanh. Xúc cảm ấy củạ nhà thơ thật tinh xảo. Hình ảnh thơ rất đẹp: Hoa đào, hồ Bi-oa và tiếngve ngân không riêng gì có phủ rộng trong không khí mà còn thấm sâu vào đá, đang vật chất hình tượng cho tính cứng cỏi. Câu thơ đằm trong cảm nhận thâm thúy, thắm trong cái tình của con người với vạn vật thiên nhiên, tạo vật.
– Bài 8: Bản chất Ba-sô rất thích đi lãng du (đi nhiều nơi trên giang sơn). Con người đã tới thời gian hiện nay (bài thơ này tác giả sáng tác trước lúc mất) còn tồn tại khát vọng gì nữa khi gần đất xa trời rồi. Không! Ba-sô vẫn vẫn đang còn khát vọng sống để đi tiếp cuộc du hành. Khát vọng sống không phải để thưởng thức mà thực thi sở trường của tớ, du hành trên giang sơn. Lạc quan biết bao! Bài thơ không riêng gì có nói lên tình yêu của nhà thơ với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường mà còn là một thiên chức của thi nhân. Yêu đời, yêu người, yêu nét trẻ trung, Ba-sô sẽ còn mãi làm thơ về cuộc sống này trong cả những lúc mộng hồn đã rời sang toàn thế giới bên kia.
Bài văn mẫu
1. Năm 20 tuổi, Ba-sô rời quê nhà lên Ki-ô-tô, kinh đô Nhật Bản thời ấy, để học văn học cổ xưa, thơ hai-cư và Thiền tông. Sau đó ông chuyển đến Ê-đô. Những năm cuối đời, để nuôi dưỡng cảm hứng thơ ca, nhà thơ đã đi chu du khắp giang sơn và sáng tác. Với tấm lòng luôn tha thiết với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và tâm hồn nhạy cảm, sống ở đâu nhà thơ cũng luôn có thể có những tình cảm gắn bó với mảnh đất nền trống ấy. Và như nhà thơ Chế Lan Viên đã tổng kết :
Khi ta ở chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi đất bỗng hoá tâm hồn
…
Tình yêu làm đất lạ hoá quê nhà
(Tiếng hát con tàu)
Nhà thơ Ba-sô sau hơn mười năm sống, học tập và lao động ở Ê-đô đã trở lại viếng thăm quê. Và khoảng chừng thời hạn ngắn tạm biệt kinh đô Ê-đô để về thăm quê nhà thơ đã có những xúc động rất chân thành. Giây phút ấy được ghi lại ở hai bài hai-cư xinh xắn, đầy trăn trở và suy tư:
Đất quý khách mười mùa sương
về thăm quê ngoảnh lại
Ê-đô là cố hương.
Vẫn là tứ thơ của bài Độ Tang Càn của Giả Đảo nhưng bài thơ của Ba-sô hàm súc hơn. Hai dòng đầu đề cập đến tình hình phát sinh cảm xúc, hình ảnh nhân vật trữ tình hiện lên rất rõ ràng : bước tiến và ngoảnh lại. Về thăm quê sau nhiều năm xa cách, ai cũng đầy tâm trạng. Nhưng thường thì, người ta chỉ hướng tới nơi sẽ tới, nhất là nơi ấy lại là quê nhà sau bao ngày xa cách. Nhân vật trữ tình ở này cũng vậy. Niềm mong ước được trở về quê nhà đã thể hiện ở dòng thơ thứ nhất. Khi cất bước thăm quê, Ê-đô vẫn là đất quý khách. Trên đất quý khách nên nhớ và khao khát về thăm quê. Nhưng khi đã cất bước ra đi thì lại “ngoảnh lại”. Và “đất quý khách” thành “cố hương”. Ê-đô lại trở thành quê nhà, lại gắn bó máu thịt với những người ra đi.
Bài thơ đã thể hiện tấm lòng tha thiết với quê nhà, giang sơn của nhà thơ. Đồng thời nó đã và đang ghi lại được phút giây rất đỗi thiêng liêng trong mọi con người. Người ta chỉ trọn vẹn có thể nhận ra sự quý giá của một chiếc gì đó khi đã sắp mất đi. Con người chỉ thấy mình gắn bó với mảnh đất nền trống ấy khi mình phải cất bước ra đi, phải rời xa nó. Với thể loại hai-cư, Ba-sô đã thể hiện thành công xuất sắc và đúng chuẩn một trong thật nhiều những trạng thái tình cảm của con người. Từ “đất quý khách” mở đầu, từ “cố hương” kết thúc, vẫn chỉ một đối tượng người dùng, đã diễn tả và ghi lại được phút giây bừng ngộ chân lí của nhân vật trữ tình.
2. Tình cảm với quê nhà giang sơn, với những mảnh đất nền trống đã từng gắn bó còn được thể hiện ở bài thơ thứ hai:
Chim đỗ quyên hót
ở Kinh đô
mà nhớ Kinh đô.
Bài thơ được viết khi tác giả trở lại Ki-ô-tô sau nhiều năm phiêu bạt. Đây là cuộc gặp gỡ của những cố nhân. Một cuộc gặp gỡ đầy tâm trạng.
“Cảm thức thẩm mĩ của hai-cư, nhất là hai-cư của Ba-sô có những nét rất riêng, rất cao và tinh xảo… Hai-cư chỉ gợi chứ không tả”. Tứ thơ đơn thuần và giản dị nhưng thâm thúy. Âm thanh của tiếng chim đỗ quyên hót đã gợi tả sự yên bình của không khí. Hai-cư vốn tôn vinh cái vắng lặng, đơn sơ, hiu hắt, u huyền… bởi đó là không khí dễ gợi và dễ cảm nhận tâm trạng nhất. Dùng âm thanh để gợi tả sự yên bình là bút pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp quen thuộc của thi ca cổ xưa phương Đông. Kinh đô vốn là chốn phồn hoa đô hội, vậy và lại nghe được âm thanh của tiếng đỗ quyên hót.
Không viết nhiều, chỉ một thứ âm thanh gợi một nỗi nhớ nhưng gợi mở bao nhiêu ý nghĩa. Đứng giữa kinh đô mà nhớ kinh đô. Đây là kinh đô ở hai thời gian rất khác nhau. Một kinh đô đồng hiện : kinh đô của quá khứ và kinh đô của hiện tại. Nỗi nhớ ở đấy là “niềm tiếc nuối” của nhà thơ. Gặp lại kinh đô hoang tàn của hiện tại, nhớ kinh đô xưa tươi đẹp. Cũng trọn vẹn có thể hiểu rằng, bài thơ thể hiện tình yêu tha thiết của nhà thơ riêng với giang sơn mà hiện thân của giang sơn là kinh đô. Tình cảm tha thiết ấy trào dâng trong tâm khi con người ngược thời hạn trở về với miền mong nhớ.
3. Tình cảm giữa con người riêng với con người là loại chảy bất tận của thi ca – trong số đó tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng, chân thành và bản năng nhất. Tình cảm thật của nhân vật trữ tình – tác giả riêng với mẹ thật sâu nặng và được thể hiện thật xúc động. Một hình ảnh choán ngợp cả bài thơ – hình ảnh người con khóc mẹ. Đây là tình hình thật của chính nhà thơ, trở về quê hương khi mẹ đã qua đời và hình ảnh của mẹ chỉ từ lại là một nắm tóc bạc. Mang trong tâm nỗi đau mất mẹ, cầm trên tay di vật của mẹ, đấy là hình ảnh người con:
Lệ trào nóng hổi
tan trên tay tóc mẹ
làn sương thu.
Nước mắt đớn đau chảy vào hoài niệm. Không ghi nhiều, chỉ một nét gợi mơ hồ và mờ ảo, bài thơ đã truyền tải được tình cảm yêu thương vô bờ của người con riêng với mẹ.
4. Tình yêu tha thiết của nhà thơ với con người, với vạn vật là một trong những mạch nguồn cảm hứng dồi dào của Ba-sô. Bài thơ này thể hiện tấm lòng nhân ái thâm thúy của ông:
Tiếng vượn hú não nề
hay tiếng trẻ bị bỏ rơi than khóc?
gió ngày thu tái tê.
Tiếng hú của con vượn như xoáy vào nỗi niềm trắc ẩn. Nghe tiếng vượn hú, Ba-sô lại liên tưởng đến tiếng trẻ con. Ba câu thơ, hai cảnh ngộ (hồi ức và hiện tại) đan quyện và cộng hưởng. Hình như tiếng vượn kêu não nề trong gió cũng khiến lòng người tái tê. Thơ hai-cư là loại thơ kiệm lời, vì thế nhà thơ phải ghi nhận lựa chọn những hình ảnh và âm thanh quyến rũ nhất, hàm súc nhất. Bài thơ ngắn nhưng ý nghĩa lại rất thâm thúy, chứa đầy giá trị nhân sinh.
Bài thơ viết về cảnh ngộ thật thương tâm, cảnh ngộ của những đứa trẻ mồ côi bị cha mẹ bỏ rơi giữa dòng đời. Và nhà thơ đã lựa chọn một thứ âm thanh thật đặc biệt quan trọng, thứ âm thanh não nề và thương tâm. Ý thơ lạ và độc lạ.
Tiếng vượn hú não nề
hay tiếng trẻ bị bỏ rơi than khóc?
Âm thanh thứ nhất gợi không khí hoang vu, nặng nề. Âm thanh thứ hai gợi bao điều trắc ẩn. Tiếng trẻ tha thiết rên rỉ trong đơn độc, trong cảnh ngộ không nơi nương tựa. Bài thơ khắc hoạ một hình ảnh vô cùng xúc động, làm đau đớn trái tim người đọc. Âm thanh của tiếng vượn hú đã thê lương nhưng “tiếng trẻ bị bỏ rơi than khóc” còn thê lương, thảm thiết hơn nhiều. Nó khiến người đọc rơi nước mắt. Bao trùm cả bài thơ là âm thanh và không khí u trầm, buồn đau. Khí trời ngày thu tái tê càng làm cho bài thơ thêm phần ảm đạm. Bài thơ thể hiện niềm đồng cảm của nhà thơ riêng với những kiếp người xấu số. Liệu ai trọn vẹn có thể cầm lòng trước tiếng than khóc như vậy ? Bài thơ đã phần nào tái hiện một mảng hiện thực nước Nhật thời Ba-sô.
Không nói nhiều mà gợi rất sâu, gợi những tình cảm sâu thẳm nhất nơi đáy sâu tâm hồn con người là điểm lưu ý của thơ hai-cư. Và đấy là bài thơ tiêu biểu vượt trội.
5. Bài thơ này Ba-sô sáng tác khi du hành ngang qua một cánh rừng, ông thấy một chú khỉ nhỏ đang lạnh run lên trong lượng mưa ngày đông. Nhà thơ tưởng tượng thấy chú khỉ đang thầm ước có một chiếc áo tơi để che mưa, che lạnh.
Mưa đông giăng đầy trời
chú khỉ con thầm ước
có một chiếc áo tơi.
Hình ảnh chú khỉ đơn độc trong bài thơ gợi lên hình ảnh người nông dân Nhật Bản, gợi hình ảnh những em bé nghèo đang rét co ro. Bài thơ thể hiện tình thương yêu thâm thúy của nhà thơ riêng với những kiếp người nghèo khổ. Chú khỉ đã được nhân hoá để nói về tâm ý và ước mơ của con người về một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường niềm sung sướng.
Chỉ dùng một rõ ràng thật nhỏ nhưng nhà thơ đã nói được một yếu tố thật to, đó là khát vọng về một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường tốt đẹp hơn.
Bài thơ đã khái quát hoá một yếu tố rất rộng và rất phổ cập của nhân sinh, đó là khao khát, là ước mơ. Con người luôn khao khát và ước mơ về một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường đủ đầy, niềm sung sướng hơn. Những ước mơ rất đỗi giản dị, như chú khỉ ước đã có được chiếc áo tơi trong lượng mưa đông. Chỉ một hình ảnh, một giải pháp tu từ nhân hoá mà nhà thơ đã nói lên điều mà bao nhiêu người đều muốn nói, đó là ước muốn có một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường bình ổn, niềm sung sướng. Giữa những phút giây bộn bề của môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, con người luôn hướng tới những điều tốt đẹp hơn. Và điều này làm cho xã hội loài người ngày càng phát triển.
6. Bài thơ này miêu tả cảnh ngày xuân. Quanh hồ Bi-oa có trồng thật nhiều hoa anh đào. Mỗi khi gió thổi, cánh hoa anh đào lại rụng lả tả như mây. Cánh hoa hồng nhạt, mong manh rụng xuống mặt hồ làm cho mặt hồ gợn sóng. Cảnh tượng ấy thể hiện sự tương giao của những vật trong vũ trụ. Triết lí sâu xa nhưng lại được thể hiện bằng những hình tượng giản dị, nhẹ nhàng. Đó đó đó là cảm thức thẩm mĩ của bài thơ.
Từ bốn phương trời xa
cánh hoa đào lả tả
gợn sóng hồ Bi-oa.
Chỉ với ba dòng thơ ngắn nhưng bài thơ đã tạo ra một bức hoạ thật sinh động. Vạn vật giao hoà, cánh hoa và sóng nước được kết phù thích hợp với nhau thật nhẹ nhàng và tinh xảo. Hoa đẹp, hồ nên thơ. Những cánh hoa mỏng dính manh hoà phù thích hợp với những con sóng gợn nhẹ trên mặt hồ. Một bức tranh thật thanh thoát. Triết lí nhân sinh của bài thơ nằm trong sự hoà hợp ấy. Mọi sự vật trong toàn thế giới này đều phải có một mối tương giao với nhau. Với ngôn từ giàu hình ảnh, nhà thơ đã thể hiện một cách nhẹ nhàng mà thâm thúy sự hoà hợp rất triết học của tự nhiên.
7. Bài thơ Ra đời trong một lần Ba-sô leo lên núi đá để thăm chính điện chùa Riu-sa-ku-ji. Tiếng ve là thanh, đá là vật. Nhưng trong cảnh u tịch, vắng lặng của chiều tà, khi toàn bộ đều im ắng hết lại trọn vẹn có thể nghe được tiếng ve rền rĩ như nhiễm vào, như thấm vào đá. Liên hệ đó độc lạ, kì lạ mà không hề khoa trương.
Ngôn từ của bài thơ đậm đà chất hai-cư. Ngay dòng thơ mở đầu đã là cái không khí rất thâm trầm, rất phương Đông:
Vắng lặng u trầm
thấm sâu vào đá
tiếng ve ngâm.
Chỉ một câu với nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp hòn đảo trật tự cú pháp, nhà thơ đã nói lên được sự tương giao màu nhiệm giữa thiên thiên với vạn vật thiên nhiên. Và trên hết, để đã có được điều này phải có sự tương giao màu nhiệm giữa tâm hồn nhà thơ và vũ trụ nhân sinh. “Vắng lặng u trầm” là nhóm tính từ chỉ trạng thái của “tiếng ve ngâm thấm sâu vào đá”. Đảo trật tự cú pháp của câu thơ là một giải pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp quan trọng của bài thơ. Thơ hai-cư tôn vinh tính chất hàm súc của ngôn từ. Vì thế những nhà thơ thường để ý quan tâm tạo ra những hình ảnh có sức gợi lớn. Ở bài thơ này, chỉ việc một âm thanh của tiếng ve ngâm, tác giả đã gợi nên khung cảnh ngày hè. Nhưng đấy là ngày hè được cảm nhận bằng những giác quan của một con người thâm trầm. Người ngắm cảnh như nghiêng mình trước buổi chiều yên ắng để lắng nghe, để chiêm nghiệm, để hoà hợp tâm hồn mình cùng những biến thái, những hoạt động và sinh hoạt giải trí rất tinh vi của tự nhiên. Vốn ưa cái thâm trầm, những nhà thơ hai-cư thường tạo ra chất thâm trầm cho thơ của tớ. Thâm trầm vốn là thực ra của vũ trụ. Rất nhẹ nhàng nhưng có một sức tác động mạnh mẽ và tự tin, mọi vật tồn tại trong toàn thế giới này đều lặng lẽ hoà phù thích hợp với nhau, tạo ra sự bền vững và kiên cố cho toàn thế giới.
8. Bài thơ này viết ở Ô-sa-ka (năm 1694). Đây là bài thơ từ thế của Ba-sô. Trước đó, ông đã thấy mình yếu lắm rồi, như một cánh chim sắp sửa bay khuất vào chân trời vô tận.
Nằm bệnh giữa cuộc lãng du
mộng hồn còn phiêu bạt
những cánh đồng hoang vu.
Cuộc đời Ba-sô là cuộc sống thư thả phiêu bồng, lãng du. Vì thế trong cả những lúc sắp từ giã cõi đời, ông vẫn còn đấy lưu luyến lắm, vẫn còn đấy muốn tiếp tục cuộc đi – đi bằng hồn mình. Và ta lại như thấy hồn Ba-sô thư thả trên khắp những cánh đồng hoang vu. Vẫn tha thiết, ước mong được đi đến mọi miền của quê nhà để được ngắm nhìn và thưởng thức, được tìm hiểu và chiêm nghiệm cuộc sống. Thế nhưng bệnh tật đã buộc nhà thơ phải ở một chỗ. Thân xác phải ở một nơi nhưng tâm hồn vẫn phiêu bồng với những ước mơ thật to. Khát vọng được sống luôn đốt cháy tâm can và tấm lòng yêu đời, tha thiết sống của thi nhân đã được thể hiện trọn vẹn, nồng nàn trong một câu thơ đầy trăn trở, khao khát.
Tình yêu môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường là tình yêu quê nhà giang sơn, tình yêu con người và đó là giá trị nhân sinh trong thơ của Ba-sô. Thơ hai-cư của Ba-sô súc tích, giàu hình ảnh nên tạo nên những ấn tượng khó phai trong tâm người đọc. Chỉ một hình ảnh đơn thuần và giản dị của môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường nhưng tiềm ẩn những ý nghĩa nhân sinh thâm thúy, thơ hai-cư yên cầu người đọc phải đến với nó không riêng gì có bằng trái tim, khối óc mà bằng cả trí tưởng tượng và cả trực giác của người biết cảm thụ nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp.
Bài văn mẫu
Ba-sô (1644 – 1694) là nhà thơ cổ xưa lớn số 1 của Nhật Bản. Thơ Hai-cư của ông là những bức họa đồ xinh xắn, chỉ dõi ba nét phác họa về một cảnh vật, về một sự vật, về một con người… nhưng đầy rung động và ấn tượng.
Mỗi bài thơ Hai-cư là một nét tâm hồn của Ba-sô.
Đất quý khách mười mùa sương
về thăm quê ngoảnh lại
Ê-đô là cố hương.
Ba-sô quê ở I-ga, ngày này là tỉnh Mi-ê. Từ năm 30 – 40 tuổi, ông sống ở Ê-đô (nay là Tô-ki-ô). “Mười mùa sương” là mười ngày thu, cũng là mười năm, một tín hiệu “quý ngữ”. Bài thơ này ông viết năm 1684, năm đó ông đã 40 tuổi; ông đã sống “đất quý khách mười mùa sương”. Ê-đô đang trở thành quê nhà thứ hai của ông, đã lưu giữ trong tâm hồn ông bao kỉ niệm của thời trung niên, thời say mê hoạt động và sinh hoạt giải trí văn học, thuở nào tài năng nở rộ. Năm 1684, mẹ mất, ông trở lại viếng thăm I-ga, nơi chôn nhau cắt rốn của tớ. Nhưng kì lạ thay:
“Về thăm quê / ngoảnh lại
Ê-đô là cố hương”
“Ngoảnh lại” vì nhớ Ê-đô; nhớ Ê-đô như nhớ cố hương. Đoàn Lê Giang viết: Tứ thơ này còn có lẽ rằng chịu ràng buộc bài “Độ Tang Càn”, nhà thơ Giả Đảo đời Đường.
“Tinh Châu đất quý khách trải mười hè.
Hôm sớm Hàm Dương bụng nhớ quê
Qua bến Tang Càn, Vô Tích nữa,
Tinh Châu ngoảnh lại đã thành quê”.
(Qua sông Tang Càn – Tản Đà dịch)
Nguyên tác: “dĩ thập sương”, nghĩa là 10 ngày thu. Tản Đà đã dịch thoát thành “trải mười hè” để gieo vần. Giả Đảo quê ở Hàm Dương nhưng lưu lạc đến Tình Châu đã 10 năm, về thăm lại quê nhà, nhưng lúc vừa qua sông Tang Càn ông ngoảnh lại nhìn Tinh Châu, lòng bồi hồi nhớ Tinh Châu như nhớ quê nhà.
Giả Đảo sống trong thế ki thứ IX, Ba-sô sống trong thế kỉ XVII, nhưng tứ tơ và những cụ ông cụ bà thể: mười thu, ngoảnh lại (khước vọng) đều giống nhau. Giả Đảo về thăm Hàm Dương lại nhớ Tinh Châu; Ba-sô về thăm I-ga lại nhớ Ê-đô. Cái tình người, tình quê, tình đất quý khách, nét tâm lí ấy của hai nhà thơ đều đẹp.
*Bài số 3
Bài thơ này, Ba-sô làm năm 1684:
“Lệ trào nóng hổi
tan trên tay tóc mẹ
làn sương thu “
Năm đó, Ba-sô 40 tuổi. Mẹ mất, người con về thăm mồ mẹ, thăm lại mái ấm gia đình và quê nhà. Người anh đưa cho ông di vật còn sót lại là mớ tóc bạc của mẹ. Có hai rõ ràng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp rất gợi: “Lệ trào nóng hổi” và “Tóc mẹ – làn sương thu”. Tóc mẹ bac trắng như làn sương thu; sương trong bài thơ hai-cư này vừa là một quý ngữ là một ẩn dụ. Hình ảnh người mẹ hiền chỉ từ lại mớ tóc, nhưng lòng mẹ, tình thương mẹ thì bát ngát, người con có lúc nào quên. Cầm mớ tóc bạc – di ật cua me. người con khỏng cầm được nước mắt: “Lệ trào nóng hổi – tan trên tay / tóc mẹ”. Mớ tóc bạc của mẹ ướt đẫm nước mắt người con.
Đây là bài thơ hai-cư của Ba-sô viết về tình thương mẹ – một trong những tình cảm đẹp tuyệt vời nhất của con người làm cho từng toàn bộ chúng ta xúc động. Vẻ đẹp của bài thơ là yếu tố hàm súc và cảm xúc như nén xuống, như lắng xuống trong cõi tâm hồn sâu thẳm.
*Bài số 5
Năm 1690, Ba-sô đã bước sang tuổi 46, năm đó ông đang trên lối đi du ngoạn. Bài thơ được viết tại Shirouma. Câu thơ thứ nhất, chữ “đông” là một “quý ngữ”. Ta khẽ đọc bài thơ:
“Mưa đông giăng đầy trời
chú khỉ con thầm ước
có một chiếc áo tơi”.
Bài thơ có ba hình ảnh – hình tượng: mưa đông, chú khỉ con thầm ước, chiếc áo tơi.
Mùa đông ở Nhật Bản lạnh lắm. Núi Phú Sĩ phủ trắng tuyết. Những hôm trời có mưa, thời tiết lại càng lạnh. Hình ảnh “Mưa đông giăng đầy trời” tượng trưng cho mọi trở ngại vất vả gian truân.
“Một chú khỉ đơn độc” hình tượng cho một thân phận “nhỏ bé” đói rét, một mình, đơn độc trong cuộc sống. Chú khỉ đang sống trong lạnh lẽo, đói rét, không một chốn nương thân khi “mưa đông giăng đầy trời”.
Thương con khỉ đơn độc, lạnh lẽo, đau khổ, nhà thơ chỉ có một mong ước nhỏ nhoi, rất đẹp, đầy tình người:
“có một chiếc áo tơi”
Chiếc ao tơi riêng với con khi trong cảnh gió mưa lạnh lẽo là tấm chăn ngự hàn. Thấy được cái rét. sự đơn độc, niềm ước mong của con khỉ, của kiếp người nhỏ bé đau khổ đói rét, và này cũng là tấm lòng của Ba-sô. Hạnh phúc là san sẻ. Trái tim của thi hào rung dộng về mơ ước niềm sung sướng của đồng loại, của một loài vật nhỏ bé mới đẹp làm thế nào!
Bài thơ có hình ảnh cảm động. Ngôn ngữ thơ hàm súc mang đến cho ta nhiều liên lường. Tình thương toả rộng bài thơ làm ra giá trị nhân bản đầy thi vị.
*Bài số 8
Đoàn Lê Giang, người dịch những bài thơ Hai-cư Nhật Bản cho biết thêm thêm bài thơ sau này được Ba-sô làm trước lúc mất. Có thể coi đấy là khúc tạ từ của nhà thơ tài danh:
“Nằm bệnh giữa cuộc lãng du
mộng hồn còn phiêu bạt
những cánh đồng hoang vu”.
Cuộc lãng du của Ba-số kéo dãn được mười năm. Ông đã nằm trên giường bệnh và trút hơi thở ở đầu cuối vào năm 1694 tại tỉnh Ô-sa-ka, năm đó nhà thơ 50 tuổi.
Cuộc lãng du phải tạm ngưng vì đau ốm, nhưng “mộng hồn còn phiêu bạt”. Câu thơ thứ hai thể hiện khát vọng sống, đi tiếp những cuộc du hành. Với Ba-sô, “thơ là hành trình dài”. Dù có chết đi, nhưng hồn vẫn đi tiếp những cuộc du hành. Du hành để được sống với nét trẻ trung trong vạn vật thiên nhiên, trên mọi miền giang sơn “Mặt trời mọc”. Có yêu sống thiết tha, mãnh liệt thì mới có thể có ước vọng diệu kì là sau khoản thời hạn đã sang toàn thế giới bên kia vẫn khát khao: “mộng hồn còn phiêu bạt”.
Câu cuối bài thơ vừa là không khí nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp vừa có “quý ngữ”:
“những cánh đồng hoang vu”.
Sau mùa gặt, ngày thu hoạch, tuyết phủ trắng bát ngát những cánh đồng. Đó là “những cánh đồng hoang vu” giữa ngày đông tuyết phủ. Bài thơ thoáng buồn. Không gian bát ngát, vắng lặng, u huyền. “Mộng hồn còn phiêu bạt” trong đơn độc, hoang vu và lạnh lẽo.
Bâng khuâng và man mác là cảm thức của mỗi toàn bộ chúng ta khi khẽ đọc bài thơ “tuyệt mệnh” của Ba-sô.
Video Đất quý khách mười mùa sương về thăm quê ngoảnh lại ê-đô là cố hương ?
Bạn vừa tìm hiểu thêm nội dung bài viết Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Review Đất quý khách mười mùa sương về thăm quê ngoảnh lại ê-đô là cố hương mới nhất , Hero đang tìm một số trong những Share Link Cập nhật Đất quý khách mười mùa sương về thăm quê ngoảnh lại ê-đô là cố hương miễn phí.
Giải đáp thắc mắc về Đất quý khách mười mùa sương về thăm quê ngoảnh lại ê-đô là cố hương
Nếu sau khoản thời hạn đọc nội dung bài viết Đất quý khách mười mùa sương về thăm quê ngoảnh lại ê-đô là cố hương vẫn chưa hiểu thì trọn vẹn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha
#Đất #quý khách #mười #mùa #sương #về #thăm #quê #ngoảnh #lại #êđô #là #cố #hương