Thủ Thuật Hướng dẫn Tbbm ống thận là gì Chi Tiết
Pro đang tìm kiếm từ khóa Tbbm ống thận là gì được Cập Nhật vào lúc : 2022-01-27 18:55:14 . Với phương châm chia sẻ Thủ Thuật về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi đọc Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.
Tinh thể niệu và bệnh thận liên quan tinh thể niệu
Tinh thể niệu được xác lập nhờ vào khảo sát cặn lắng nước tiểu dưới kính hiển vi quang học, hiếm khi sử dụng những phản ứng hóa học đặc trưng. Sự hiện hữu kéo dãn và/hoặc với số lượng đáng kể tinh thể niệu gợi ý bệnh lý thận. » Xem thêm
Bệnh thận tinh thể (BTTT) là nhóm bệnh gây ra hầu hết do sự lắng đọng của tinh thể. Việc khảo sát tinh thể niệu giúp hoàn thiện thông tin tầm soát về bệnh thận trong số đó có bệnh thận liên quan tinh thể
» Thu gọn
Chủ đề:
- Tạp chí y họcBài viết về y họcTinh thể trong nước tiểuBệnh thận do tinh thểSiêu bão hòa
Download
Xem trực tuyến
Tóm tắt nội dung tài liệu
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2022 Tổng Quan<br />
<br />
<br />
TINH THỂ NIỆU VÀ BỆNH THẬN LIÊN QUAN TINH THỂ NIỆU<br />
Nguyễn Sơn Lâm*, Trần Thị Bích Hương*<br />
<br />
TÓM TẮT<br />
Tinh thể niệu được xác lập nhờ vào khảo sát cặn lắng nước tiểu dưới kính hiển vi quang học, hiếm khi sử dụng<br />
những phản ứng hóa học đặc trưng. Sự hiện hữu kéo dãn và/hoặc với số lượng đáng kể tinh thể niệu gợi ý bệnh lý<br />
thận. Bệnh thận tinh thể (BTTT) là nhóm bệnh gây ra hầu hết do sự lắng đọng của tinh thể. Việc khảo sát tinh thể<br />
niệu giúp hoàn thiện thông tin tầm soát về bệnh thận trong số đó có bệnh thận liên quan tinh thể.<br />
Từ khóa: tinh thể trong nước tiểu, bệnh thận do tinh thể, siêu bão hòa<br />
ABSTRACT<br />
URINARY CRYSTALS AND CRYSTALLINE NEPHROPATHY<br />
Crystal identification is usually based on examination of urinary sediment on light microscopy, typical<br />
chemical reaction is rarely required. Crystals presenting persistently and/or with a significant quantity in urine,<br />
indicate kidney diseases. Crystalline nephropathy is a group of diseases mainly dued to crystal deposition. Urinary<br />
crystal investigation helps improve information of screening for kidney disease including crystalline nephropathy.<br />
Keywords: urinary crystal, crystalline nephropathy, crystal related kidney disease, crystal induced kidney<br />
injury, supersaturation<br />
MỞ ĐẦU yếu vào pH và nồng độ chất tan. Tuy nhiên, kết<br />
tủa dễ xây dựng khi mẫu NT giữ ở nhiệt độ<br />
Tinh thể niệu là một trong trong những thành phần cặn phòng hay giữ lạnh, nên việc khảo sát cặn lắng<br />
lắng cần khảo sát trong trong quy trình khảo sát sẽ đúng chuẩn khi sử dụng nước tiểu tươi (khảo sát<br />
tầm cỡ tổng phân tích nước tiểu. Tinh thể niệu trong một giờ sau khi lấy)(9).<br />
chỉ được xác lập thông qua khảo sát cặn lắng<br />
nước tiểu dưới kính hiển vi quang học thủ công pH nước tiểu<br />
hoặc thông qua máy đọc cặn lắng tự động hóa. pH nước tiểu là yếu tố quan trọng. Bình<br />
thường, pH NT thường acid nhẹ, xấp xỉ từ<br />
Tổng quan nhằm mục đích tiềm năng trình diễn (1) tinh<br />
4,5 đến 8. Chất nào tan nhiều trong pH acid sẽ ít<br />
thể trong nước tiểu: cách phát hiện và ý nghĩa<br />
tan trong pH kiềm và ngược lại. Tinh thể trong<br />
lâm sàng, và (2) Bệnh thận do tinh thể.<br />
NT được phân thành 2 nhóm: tinh thể pH acid<br />
TINH THỂ NIỆU và pH kiềm(5,10).<br />
Sự hình thành tinh thể niệu Nồng độ chất tan<br />
Tinh thể niệu là dạng chất rắn giống hệt, Nồng độ chất tan trong NT càng cao, càng dễ<br />
hình thành từ những phân tử hoặc nguyên tử chất kết tủa và hình thành tinh thể(2), như khi nồng độ<br />
tan (muối vô cơ, muối hữu cơ, thuốc, lipid) Calci-Oxalate cao hơn 4 lần thông thường (đạt<br />
trong nước tiểu (NT). Tinh thể có cấu trúc hằng siêu bão hòa, SBH) sẽ tạo tinh thể Calci-Oxalate.<br />
định. Sự hình thành tinh thể niệu phụ thuộc Nồng độ này cao hơn 7-11 lần thông thường sẽ<br />
nhiều yếu tố. Ba yếu tố quan trọng nhiệt độ, pH tạo thành nhân sỏi. pH acid thuận tiện tạo sỏi<br />
và nồng độ chất tan trong NT. Do trong khung hình Calci oxalate, pH kiềm ngăn ngừa tạo sỏi Calci<br />
nhiệt độ ít thay đổi, quy trình này phụ thuộc chủ Oxalate(10,16).<br />
<br />
*Phân môn Thận, Bộ Môn Nội Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br />
Tác giả liên lạc: ThS.BS. Nguyễn Sơn Lâm ĐT: 0986300686 E-Mail: <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Chuyên Đề Tiết Niệu Thận Học 25<br />
Tổng Quan Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3* 2022<br />
<br />
nhúng) tiếp theo đó, khảo sát dưới KHV quang học.<br />
Bản chất tinh thể được khảo sát ở quang trường<br />
(QT) 40, số lượng tinh thể được đếm và vấn đáp<br />
kết quả trên QT10.<br />
Dùng phản ứng hóa học đặc trưng<br />
Hòa tan với acid acetic (để phát hiện tinh thể<br />
Calcium carbonate), phản ứng diazosulphanilic<br />
acid (đặc trưng tinh thể Sulfonamode), phản ứng<br />
Cyanide-nitroprusside (phát hiện tinh thể<br />
Cystine), phản ứng Ferric chloride hoặc Nitroso<br />
naphtol (phát hiện tinh thể Tyrosine)<br />
Các tinh thể trong nước tiểu người thông thường<br />
Người thông thường hoàn toàn có thể có tinh thể trong<br />
NT (Hình 2)(9). Các tinh thể này xuất hiện ở<br />
Hình 1: Nồng độ Calci và oxalate trong nước tiểu.<br />
người uống ít nước, mất nước do bệnh lý,<br />
Vùng Hypercalciuria: Nồng độ Calci nước tiểu tăng, không<br />
tăng oxalate sẽ tạo những sỏi Ca-P trong mội trường kiềm, người già, chính sách ăn mặn, nhiều oxalic acid,<br />
Vùng Hyperoxaluria: Khi chỉ có nồng độ Oxalate nước tiểu nhiều protein… Các tinh thể biến mất khi những<br />
tăng, kĩ năng tạo sỏi Calci-Oxalate thấp. Vùng yếu tố trên được kiểm soát và điều chỉnh(5). Sự tồn tại kéo<br />
Hypercalciuria + Hyperoxaluria: Hầu như toàn bộ những trường dài của tinh thể trong nhiều lần xét nghiệm,<br />
hợp (90%) có tăng nồng độ Ca và Oxalate nước tiểu đều<br />
trong cả những lúc đã thay đổi chính sách sinh hoạt, ăn<br />
hình thành tinh thể. Scientific reports. 2022;7(1):1798.<br />
uống, là báo hiệu của không bình thường hệ niệu cần<br />
Phương pháp xác lập tinh thể niệu<br />
tầm soát và chẩn đoán xác lập.<br />
Việc xác lập tinh thể nhờ vào quan sát chủ<br />
quan bằng kính hiển vi (KHV) quang học, hoặc pH nước tiểu acid<br />
khách quan nhờ vào phản ứng hóa học đặc Có 2 nhóm tinh thể niệu thường thấy ở pH<br />
trưng cho từng loại tinh thể(9). acid: nhóm tinh thể Acid Uric và Urate (Urate vô<br />
định hình, Urate acid) và ít thấy hơn là tinh thể<br />
Khảo sát dưới kính hiển vi quang học<br />
Calci Oxalate (CaOx) (Bảng 1).<br />
3 yếu tố giúp xác lập tinh thể là hình thái<br />
pH nước tiểu kiềm<br />
học, tính phân cực với ánh sáng và độ tan.<br />
– Mỗi loại tinh thể thường có hình thái Ở pH kiềm, những tinh thể niệu thường gặp là<br />
(hình kim, hình hoa, hình bầu dục, hình đa tinh thể chứa phosphate: phosphate vô định<br />
diện…) và sắc tố nhất định (không màu, hình, triphosphate (ammonium magnesium<br />
vàng, nâu, đỏ gạch). phosphate) và Calcium phosphate (Ca-P), trong<br />
– Mỗi loại tinh thể có tính phân cực với ánh khi những tinh thể Calcium carbonate và Amoni<br />
sáng hằng định bất kể kích thước. biurate ít gặp hơn (Bảng 2).<br />
– Độ tan của tinh thể chịu ràng buộc của Tinh thể niệu đặc biệt quan trọng<br />
nhiệt độ: tinh thể urate và phosphate vô định<br />
Ngoài những tinh thể trên, một số trong những tinh thể chỉ<br />
hình gần tương tự nhau, nhưng ở nhiệt độ >60oC<br />
tinh thể urate tan còn phosphate thì không(1,9). cần xuất hiện trong NT (bất kể số lượng) được<br />
<br />
Trên lâm sàng, để xác lập loại tinh thể, đầu xem là không bình thường và cần tìm nguyên nhân bệnh<br />
tiên cần xác lập pH nước tiểu (bằng giấy lý (Bảng 3 và Hình 3)(13,19,20).<br />
<br />
<br />
<br />
26 Chuyên Đề Tiết Niệu Thận Học<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2022 Tổng Quan<br />
<br />
<br />
pH nước tiểu Acid<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
(A) Urate vô định hình (B) Acid Uric (C) CaOx Dihydrate (D) CaOx monohydrate<br />
pH nước tiểu Kiềm<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
(E) Phosphate vô định hình (F) Triphosphate (G) CaCO3 (H) Amoni biurate<br />
Hình 2: Tinh thể trong nước tiểu người thông thường(9)<br />
Bảng 1: Đặc điểm những tinh thể thường gặp ở pH acid(9,20)<br />
Tinh thể Hình thái Chiết quang và sắc tố Ý nghĩa<br />
Dạng hạt, phong phú (hình thoi, chêm, Màu vàng nâu, đỏ gạch, hoàn toàn có thể Gặp ở người thông thường,<br />
Urate vô định hình hoa nhiều cạnh). Kết thành cụm như trong suốt. không còn ý nghĩa lâm sàng<br />
(Hình 2-A) trụ hạt. Hình lục giác giống tinh thể Không chiết quang.<br />
cystine o<br />
Tan khi làm ấm NT > 60 C<br />
Acid uric Hình thoi, hình trụ hoặc hình hoa hồng, Vàng – nâu BN bạch cầu cấp được hóa trị,<br />
(Hình 2-B) pH 5,4 Lưỡng chiết giúp phân biệt với hội chứng Lesch Nyhan, đôi lúc<br />
tinh thể cystine. gặp ở BN Gout.<br />
Giống Urate vô định hình Giống Urate vô định hình Ít có mức giá trị trên lâm sàng<br />
Acid urate Dạng hạt to nhiều hơn, hình 3 khía như tinh<br />
thể Ammoni biurate<br />
Thường gặp Không màu Sỏi CaOx.Thức ăn nhiều acid<br />
Dạng dehydrate: không màu, 8 cạnh, Tinh thể lớn lưỡng chiết mạnh. oxalic (cà chua, măng tây),<br />
Calcium oxalate hoặc 2 kim tự tháp chung đáy Vitamin C *.<br />
(Hình 2 -C,D) Thường thấy ở BN có sỏi<br />
Dạng monohydrate: không màu, hình Không màu Ngộ độc Ethylene glycol<br />
oval, hay hình chuông Lưỡng chiết mạnh<br />
CaOx: Calcium oxalate; (*): Oxalate là thành phầm chuyển hóa của vitamin C<br />
Bảng 2: Các tinh thể thường gặp ở pH kiềm(9,20)<br />
Tinh thể Hình thái Chiết quang và sắc tố Ý nghĩa<br />
Dạng hạt, giống những tinh thể Kết tủa white color. Ít có mức giá trị trên lâm sàng<br />
Phosphate vô định hình urate vô định hình, Không chiết quang<br />
(Hình 2-E) Có nhiều khi giữ lạnh NT Không tan khi làm ấm NT.<br />
Hình lăng kính, nắp quan tài. Trong suốt, không màu Nhiễm trùng do vi trùng tiết<br />
Triphosphate (Hình 2-F) urease như Proteus, Klebsiella<br />
Khi tan rã, dạng mịn như lông tơ. Lưỡng chiết<br />
Hình chữ nhật phẳng hoặc lăng Trong suốt, không màu Hay có trong sỏi, nhưng không<br />
kính mỏng dính, dạng hoa nhiều Hòa tan trong acid acetic, có ý nghĩa lâm sàng.<br />
Calcium phosphate cánh. (Sulfonamide không tan)<br />
Dạng hoa giống Sulfonamide<br />
(pH acid đến trung tính)<br />
<br />
<br />
<br />
Chuyên Đề Tiết Niệu Thận Học 27<br />
Tổng Quan Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3* 2022<br />
<br />
Tinh thể Hình thái Chiết quang và sắc tố Ý nghĩa<br />
Nhỏ Không màu Không có ý nghĩa lâm sàng<br />
Calcium carbonate Hình chuông, cầu Lưỡng chiết<br />
(Hình G) Tập trung giống dạng vô định Tạo khí khi có acid acetic<br />
hình<br />
Giống tinh thể urate Màu vàng nâu đặc trưng Mẫu NT cũ, hoặc nhiễm trùng<br />
Amoni biurate<br />
Hình quả táo gai thorny apple vì tiểu do vi trùng phân giải ure.<br />
(Hình H)<br />
có dạng gai xung quanh lõi cầu.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
(A) Tinh thể Cystine (B) Tinh thể Sulfonamide (C) Tinh thể Acyclovir<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
(D) Tinh thể Tyrosin (E) Tinh thể Leucin<br />
Hình 3: Các Tinh thể không bình thường trong nước tiểu(9)<br />
Bảng 3: Đặc điểm và ý nghĩa tinh thể đặc biệt quan trọng(9,20)<br />
Tinh thể Đặc điểm Ý nghĩa<br />
pH < 7, không màu, 8 cạnh, dày hoặc mỏng dính, hoàn toàn có thể thấy Bất thường chuyển hóa cystine di truyền. Sự biến<br />
Tinh thể Cystine dạng phân hủy khi có ammoniac. Để xác lập cần làm mất đi hoặc xuất hiện lại tinh thể gợi ý hết sỏi hoặc tái<br />
(9)<br />
(hình 3-A) phản ứng cyanide-nitroprusside test (red color tím) . phát. Tồn tại tinh thể kéo dãn gợi ý sỏi cystine kéo<br />
(1,4)<br />
dài .<br />
Tinh thể Tyrosin pH < 7, không màu tới vàng, hình kim xuất hiện từng Thường gặp trong bệnh gan nặng, hoặc không bình thường<br />
cụm hay hình hoa. Tan trong dung dịch kiềm, hoặc nhiệt chuyển hóa acid amin có tính di truyền (oasthouse<br />
(hình 3-D) độ cao. Phản ứng Ferric chloride hoặc Nitroso – naphtol urine disease, bệnh tăng tyrosine máu)<br />
<br />
Tinh thể Leucine pH < 7, có màu vàng nâu, hình cầu, dạng những hình tròn trụ Gặp trong xơ gan nặng, viêm gan virus nặng.<br />
đồng tâm và đường xuyên tâm. Tan trong dung dịch Thường đi cùng với tinh thể tyrosin trong bệnh gan<br />
(hình 3-E) kiềm nóng, cồn<br />
pH < 7, thường hình kim, hình đa diện, đá mài, bó lúa AKI do tinh thể sulfonamide<br />
Tinh thể<br />
mì, hình hoa; không màu đến vàng nâu. Phản ứng Thường xuất hiện trong vòng 7 ngày sau dùng thuốc.<br />
Sulfonamide<br />
diazosulphanilic acid với vòng imidazole tạo red color. Yếu tố thuận tiện hầu hết là tình trạng thiếu nước đến<br />
(hình 3-B) Tan trong aceton<br />
thận.<br />
Tinh thể pH > 7, có hình kim mảnh, không màu, lưỡng chiết. AKI xẩy ra sau dùng thuốc 24-48 giờ và NT đột ngột<br />
Acyclovir có cặn trắng đục. Yếu tố rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn gồm: thiếu nước<br />
nặng, bệnh thận mạn, dùng quá liều thuốc hoặc<br />
(hình 3-C) truyền nhanh đường tĩnh mạch > 500mg/m .<br />
2<br />
<br />
<br />
AKI (acute kidney injury): tổn thương thận cấp; NT: nước tiểu<br />
<br />
<br />
28 Chuyên Đề Tiết Niệu Thận Học<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2022 Tổng Quan<br />
<br />
<br />
BỆNH THẬN LIÊN QUAN TINH THỂ – Type 1: Bệnh thận do hình thành tinh thể<br />
trong tâm mạch (thuyên tắc cholesterol) hoặc<br />
Định nghĩa trên thành mạch (xơ vữa) gây ra nhồi máu thận<br />
Bệnh thận liên quan tinh thể (BTTT) hoặc thiếu máu thận cục bộ mạn tính.<br />
(Crystal related kidney disease, crystal – Type 2: Bệnh thận do hình thành tinh thể<br />
induced kidney injury, crystalline bên trong và bên phía ngoài ống thận, gây ùn tắc<br />
nephropathy) là nhóm bệnh thận có tổn<br />
ống thận, viêm ống thận mô kẽ hoặc tổn thương<br />
thương hầu hết ống thận và mô kẽ liên quan tế bào biểu mô (TBBM) ống thận.<br />
đến việc hiện hữu nhiều tinh thể tại thận(7).<br />
– Type 3: Bệnh thận do hình thành tinh thể và<br />
Cơ chế bệnh sinh sỏi trong đường niệu, gây ùn tắc sau thận<br />
Cơ chế bệnh sinh vẫn không được biết rõ. cấp hoặc mạn tính.<br />
Nhiều nghiên cứu và phân tích hiện tại liên quan đến những quá Dựa vào thành phần của tinh thể trên sinh<br />
trình: kết tụ tinh thể trong ống thận, hoạt hóa thiết thận, Herlitz L, D’Agati V, và CS phân<br />
inflamasome, necroptosis, hình thành tinh thể BTTT thành 4 nhóm(7):<br />
ngoài ống thận, hình thành u hạt tinh thể và ức<br />
Nhóm 1: BTTT gây ra do rối loạn protein máu.<br />
chế tăng trưởng tinh thể(14).<br />
Nhóm 2: BTTT gây ra do thuốc.<br />
Phân loại<br />
Nhóm 3: BTTT liên quan đến lắng đọng Calcium.<br />
Dựa vào vị trí tinh thể lắng đọng, Mulay S và<br />
CS phân BTTT thành 3 type (Bảng 4)(14): Nhóm 4: BTTT liên quan đến bệnh lý chuyển<br />
hóa và di truyền.<br />
Bảng 4: Phân loại và điểm lưu ý khái quát bệnh thận do tinh thể theo Mulay(14)<br />
Type Tổn thương Bệnh lý Tinh thể liên quan (nguồn hình thành tinh thể)<br />
Type 1 AKI Thuyên tắc cholesterol Cholesterol<br />
Mạch máu CKD Hẹp động mạch thận do xơ vữa Cholesterol, apatite, CaP<br />
BTTT do chính sách ăn CaOx monohydrate (whewellite), dihydrat (weddellite)<br />
BTTT do thuốc<br />
Hội chứng ly giải bướu Acid uric<br />
Tinh thể niệu do thuốc Tinh thể thuốc<br />
BTTT phosphate cấp CaP<br />
AKI BTTT do bệnh lý ruột CaOx monohydrate (whewellite) (PT làm nhỏ dạ dày,<br />
IBD, bệnh celiac)<br />
Hội chứng ruột ngắn CaOx dihydrat (weddellite)<br />
BTTT myoglobin Myoglobin (hủy cơ vân)<br />
BTTT bilirubin Sắc tố mật<br />
BTTT paraprotein (bệnh thận chuỗi nhẹ) Protein chuỗi nhẹ đơn dòng<br />
Type 2 CAKUT<br />
Ống thận Các gen gây toan hóa ống thận Brushite, CaCO3, CaOx, CaP, hydroxyapatite, struvite<br />
Các gen của tăng uric niệu Acid uric<br />
Tăng oxalate niệu nguyên phát CaOx monohydrate, CaOx dihydrate<br />
Tăng cystine Cysteine<br />
Khiếm khuyết APRT Adenine<br />
CKD Bệnh di truyền gây vôi hoá thận<br />
Bệnh Dent, hội chứng Lowe, tăng Calci CaP, Calci pyrophosphate<br />
máu và tăng Calci niệu trẻ con vô căn<br />
BTTT do thuốc hoặc chính sách ăn Acid uric (chính sách ăn giàu Natri, fructose và sucrose)<br />
Gout Acid uric (chính sách ăn ít kali, calci, phytate, và nước nhập)<br />
Các BTTT do immunoglobulin Các prontein chuỗi nhẹ đơn dòng<br />
BTTT mạn tính cầu thận<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Chuyên Đề Tiết Niệu Thận Học 29<br />
Tổng Quan Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3* 2022<br />
<br />
Type Tổn thương Bệnh lý Tinh thể liên quan (nguồn hình thành tinh thể)<br />
Cryoglobulinemia IgG đơn dòng và đa dòng<br />
Crystalglobulinemia Protein đơn dòng<br />
Tăng cystine Cysteine<br />
BTTT đơn gen (CAKUT) Brushite, CaCO3, CaOx, CaP, hydroxyapatite, struvite<br />
Các gen gây toan hóa ống thận CaOx monohydrate, CaOx dihydrate<br />
Tăng oxalate niệu nguyên phát Cystine<br />
Tăng cystine Adenine<br />
Khiếm khuyết APRT Acid uric, CaOx, CaP<br />
Type 3<br />
Cơn đau Các gen tăng uric và calci niệu<br />
Sỏi đường quặn thận BTTT do thuốc hoặc chính sách ăn CaOx, CaP (chính sách ăn giàu oxalate, Na, fructose, vitamin<br />
niệu<br />
C, sucrose, chính sách ăn ít Kali, Ca, phytate)<br />
Hội chứng tăng acid uric niệu Acid uric<br />
Tinh thể niệu do thuốc Tinh thể thuốc<br />
Tăng oxalate do bệnh lý ruột CaOx monohydrate<br />
Hội chứng ruột ngắn CaOx dihydrate (PT làm nhỏ dạ dày, IBD, bệnh celiac<br />
AKI (acute kidney injury): tổn thương thận cấp; APRT: adenine phosphoribosyl transferase;<br />
CaCO3: calcium carbonate; CaOx: calcium oxalate; CaP: calcium phosphate; BTTT: bệnh thận do tinh thể;<br />
CAKUT (congenital anomalies of the kidney and the urinary tract): không bình thường di truyền của thận và đường niệu;<br />
CKD (chronic kidney disease): bệnh thận mạn; IBD (inflammatory bowel disease): bệnh viêm ruột; PT: phẫu thuật.<br />
Biểu hiện lâm sàng thể cholesterol (mũi tên) hình kim, khoảng chừng trống<br />
BTTT hoàn toàn có thể biểu lộ cấp tính với tổn và lồi 2 mặt vì cholesterol tan trong quy trình<br />
thương thận cấp (acute kidney Injury, AKI) hoặc sẵn sàng sẵn sàng tiêu bản. Khi cắt lạnh, tinh thể này<br />
mạn tính với bệnh thận mạn (Chronic kidney lưỡng chiết dưới ánh sáng phân cực và phản<br />
Disease, CKD) (Bảng 4). Nhìn chung, lâm sàng ứng hóa mô dương tính với lipid. Đi kèm là tình<br />
biểu lộ với tình trạng suy thận tiến triển, trạng thấm nhập bạch cầu ái toan và quy trình<br />
thường không hồi sinh. Bệnh nhân có tiểu trễ sẽ có được xơ hóa mô kẽ quanh mạch máu.<br />
protein dưới ngưỡng hội chứng thận hư và/hoặc Tinh thể cholesterol (cholesterol crystal,<br />
tiểu máu nhưng không kèm trụ hồng cầu(7). TTCh) từ những mảng xơ vữa ở động mạch (ĐM)<br />
chủ hay những ĐM lớn, tróc ra tự nhiên hoặc do can<br />
Bệnh thận do tinh thể type 1: Thuyên tắc mạch<br />
thiệp nội mạch, gây bít tắc ĐM nhỏ hơn (đường<br />
thận do tinh thể cholesterol<br />
kính 150200 μm) ở nội tạng (như thận, da, dạ<br />
dày ruột, mắt, cơ, xương, não, thần kinh) và những<br />
chi. Do nằm gần ĐM chủ bụng nên thận là cơ<br />
quan dễ bị ảnh hưởng nhất(18). Thuyên tắc<br />
cholesterol hoàn toàn có thể cấp tính, bán cấp hoặc mạn<br />
tính. Việc chẩn đoán thuyên tắc cholesterol trên<br />
lâm sàng còn nhiều tranh cãi, thường nhờ vào<br />
tổn thương thận cấp kèm những triệu chứng ngoại<br />
biên do tắc mạch xảy sau những biến cố y khoa.<br />
Chẩn đoán xác lập thuyên tắc mạch thận do<br />
TTCh nhờ vào sinh thiết thận với hình ảnh bít<br />
tắc lòng những mạch ĐM cung, gian thùy, cầu thận<br />
Hình 4: Thuyên tắc cholesterol, nhuộm Masson<br />
do TTCh, gây nhồi máu vỏ thận và tủy thận<br />
trichrome. Nguồn: International journal of<br />
(Hình 4). TTCh gây tổn thương tế bào nội mô qua<br />
molecular sciences (2022)<br />
con phố hoạt hóa bổ thể, hoặc hoại tử tế bào<br />
Hình ảnh ùn tắc lòng ĐM cung, với tinh nội mô mạch máu(15). Mặt khác, TTCh cũng trực<br />
<br />
<br />
30 Chuyên Đề Tiết Niệu Thận Học<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2022 Tổng Quan<br />
<br />
tiếp gây ra quy trình viêm mạch máu dẫn đến thành từ ống thận xa, tương ứng với đoạn bài<br />
tạo u hạt tế bào khổng lồ trong tâm mạch. tiết calci. Khởi đầu, vi tinh thể được hình thành,<br />
Thuyên tắc do TTCh quy trình sớm, hình ảnh bám vào màng TBBM phía lòng ống thận. Tinh<br />
cầu thận hoàn toàn có thể thông thường, quy trình trễ có thể lớn dần và hoàn toàn có thể ảnh hưởng lên hiệu suất cao<br />
hình ảnh xơ hóa cầu thận khu trú từng vùng, của nephron, gây AKI hoặc CKD. Vôi hóa thận<br />
thiếu máu cục bộ, xơ hóa mô kẽ, teo ống thận. (nephrocalcinosis) thường là biểu lộ của nhiều<br />
KHV huỳnh quang âm tính với IgA, IgG, IgM, không bình thường chuyển hóa di truyền hiếm gặp, hoặc<br />
C3, C1q, fibrin, kappa, lambda(8). Tuy nhiên sinh những bệnh lý ở thận, vùng vôi hóa chứa nhiều tinh<br />
thiết thận chỉ có độ nhạy 75% vì tổn thương thể Calcium Oxalate và Calcium Phosphate.<br />
thuyên tắc đôi lúc không thấy do không lấy đủ Dùng thực phẩm nhiều oxalate (như rau<br />
mẫu mô(12). dền, nhiều chủng loại hạt, trà đen, cây đại hoàng, cà chua,<br />
Bệnh thận do tinh thể type 2: Hình thành tinh măng tây…..), dùng nhiều Vitamin C hay uống<br />
thể trong tâm ống thận nhầm ethylene glycol là yếu tố khởi kích AKI do<br />
Dịch lọc cầu thận chứa nhiều khoáng chất, kết tụ tinh thể oxalate.<br />
protein, những chất chuyển hóa của thuốc. Khi thiếu Ly giải cơ vân phóng thích myoglobin.<br />
nước, trạng thái siêu bão hòa (supersaturation, Chất này lọc tự do qua cầu thận và hoàn toàn có thể kết<br />
SBH) sẽ tăng. Trạng thái SBH cấp hình thành tủa ở ống thận, đặc biệt quan trọng khi kèm giảm thể tích<br />
tinh thể đột ngột gây tổn thương tế bào biểu mô tuần hoàn.<br />
(TBBM) ống thận, viêm mô kẽ và tổn thương Natri phosphate hoặc biphosphate<br />
thận cấp (AKI) (Bảng 4). trái lại, trạng thái (OsmoPrep, Phosphate Laxative, Visicol, Fleet<br />
SBH mạn tính tạo tinh thể nhiều hơn nữa, ùn tắc Phospho Sodium) dùng đường uống để làm sạch<br />
ống thận, tái tổ chức triển khai mô, gây bệnh thận mạn ruột trước soi đại tràng, hoàn toàn có thể tạo lượng lớn tinh<br />
(CKD). Cụ thể trong những bệnh lý sau: thể Calci phosphate trong ống thận dẫn tới AKI<br />
Bệnh gamaglobulin đơn dòng có tăng lọc hoặc CKD do tinh thể phosphate. Các yếu tố<br />
chuỗi nhẹ immunoglobulin tạo tinh thể trong rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn gồm có đái tháo đường, tăng huyết áp,<br />
lòng ống thận gần. Thỉnh thoảng, tinh thể chuỗi bệnh thận mạn quy trình 3, 4, người trên 70 tuổi.<br />
nhẹ cũng kết tủa ở những thực bào đơn nhân gây Chưa ghi nhận AKI do tinh thể phosphate khi<br />
crystaglobulinemia hay mô bào chứa tinh thể dùng đường thụt tháo, vì thời hạn lưu thuốc<br />
(crystal-storing histiocytosis)(3). ngắn và thuốc hầu hết hấp thu ở ruột non(11).<br />
Hóa trị bệnh bạch cầu hoàn toàn có thể gây hội chứng Sulfamethoxazole, indinavir, acyclovir, và<br />
ly giải bướu, giải phóng acid uric và tạo kết tủa những thuốc khác hoàn toàn có thể gây AKI do hình thành<br />
monosodium urate trong tâm ống thận xa và tinh thể, đặc biệt quan trọng khi sử dụng liều cao kèm giảm<br />
ống góp gây AKI. lượng nước nhập. Bù đủ nước là giải pháp<br />
Bệnh gan tiến triển có vàng da do ứ đọng phòng ngừa và điều trị cơ bản cho những BTTT do<br />
muối mật. Muối mật được lọc qua cầu thận và có thuốc. Một số thuốc cần kiềm hóa nước tiểu<br />
thể kết tủa gây bít tắc ống thận và cùng với (sulfadiazine, methotrexate), số khác cần toan<br />
bilirubin tác dụng độc trực tiếp lên TBBM ống hóa nước tiểu (indinavir). Chạy thận tự tạo có<br />
thận. Bệnh thận do trụ muối mật hoàn toàn có thể góp thể giúp giảm nồng độ thuốc trong máu<br />
phần gây hội chứng gan thận. (sulfadiazine, acyclovir, methotrexate).<br />
Các bệnh dạ dày ruột như bệnh Celiac, viêm Bệnh thận do tinh thể Type 3: Bệnh thận do tắc<br />
ruột hay mổ bắc cầu ở ruột hoàn toàn có thể gây BTTT do nghẽn<br />
oxalate. Tăng hấp thu oxalate ở ruột gây tăng Ở thận khỏe mạnh, nhân tinh thể không dẫn<br />
oxlate máu và niệu. Tinh thể oxalate chỉ hình tới kết tụ tinh thể hoặc tăng trưởng sỏi. Tổn thương<br />
<br />
<br />
Chuyên Đề Tiết Niệu Thận Học 31<br />
Tổng Quan Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3* 2022<br />
<br />
TBBM ống thận hoặc thiếu những chất ức sản xuất KẾT LUẬN<br />
tinh thể (như citrate) làm tăng kết dính tinh thể<br />
Tinh thể niệu hoàn toàn có thể gặp trong Đk sinh<br />
lên TBBM ống thận. Ngoài ra, thụ thể TNFα là<br />
lý hoặc bệnh lý. Việc nhờ vào pH nước tiểu và<br />
trung gian cho kết dính tinh thể CaOx lên TBBM<br />
do tăng biểu lộ những phân tử kết dính ở mặt phẳng khảo sát cặn lắng giúp định danh loại tinh thể.<br />
tế bào phía lòng ống(17). Hình thành sỏi thường Kết hợp lâm sàng, khảo sát cặn lắng nước tiểu và<br />
khởi đầu ở những mảng Randall, là những mảng giải phẫu bệnh giúp chẩn đoán và phân loại<br />
apatite trong mô kẽ hình thành dọc theo cành bệnh thận liên quan tinh thể.<br />
mỏng dính quai Henle, đấy là vị trí ưu tiên của sỏi TÀI LIỆU THAM KHẢO<br />
CaOx. Vị trí hình thành sỏi struvite và 1. Daudon M & Jungers P (2004). Clinical Value of Crystalluria and<br />
hydroxyapatite trong bể thận là những khối tinh thể Quantitative Morphoconstitutional Analysis of Urinary Calculi.<br />
bên trong tâm ống trụ Bellini và ống góp. Nephron Physiology, 98(2):31-p36.<br />
2. Daudon M, Letavernier E, Frochot V, Haymann JP, Bazin, D &<br />
Cần thời hạn rất mất thời hạn từ lúc nhân sỏi xuất Jungers P (2022). Respective influence of calcium and oxalate<br />
hiện cho tới khi thấy được sỏi bằng mắt thường. urine concentration on the formation of calcium oxalate<br />
monohydrate or dihydrate crystals. Comptes Rendus Chimie,<br />
Sỏi thận hoàn toàn có thể tạo ra do nhiều loại tinh thể, hoặc<br />
19(11):1504-1513.<br />
chỉ 1 loại tinh thể (gặp trong không bình thường chuyển 3. Doshi M, Lahoti A, Danesh FR, Batuman V & Sanders PW<br />
hóa hoặc di truyền)(6). Nên tinh thể niệu có liên (2022). Paraprotein-Related Kidney Disease: Kidney Injury from<br />
Paraproteins-What Determines the Site of Injury? Clin J Am Soc<br />
quan nhưng không luôn phản ánh bản chất của<br />
Nephrol, 11(12):2288-2294.<br />
sỏi đang hiện hành. Tuy nhiên, khảo sát tinh thể 4. Fogazzi GB, Verdesca S & Garigali G (2008). Urinalysis: core<br />
niệu hoàn toàn có thể gợi ý quy trình tạo sỏi tái phát(1,13). curriculum 2008. Am J Kidney Dis, 51(6):1052-1067.<br />
5. Frassetto L & Kohlstadt I (2011). Treatment and prevention of<br />
Nghiên cứu theo dõi 5-15 năm ở 204 BN, những<br />
kidney stones: an update. Am Fam Physician, 84(11):1234-1242.<br />
BN có >50% mẫu NT có cụm tinh thể thì 87% TH 6. Gault MH. & Chafe L (2000). Relationship of frequency, age, sex,<br />
có sỏi tái diễn. Những BN có
Reply
2
0
Chia sẻ
Video Tbbm ống thận là gì ?
Bạn vừa Read tài liệu Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Clip Tbbm ống thận là gì tiên tiến và phát triển nhất
Share Link Tải Tbbm ống thận là gì miễn phí
Hero đang tìm một số trong những Chia SẻLink Download Tbbm ống thận là gì miễn phí.
Thảo Luận vướng mắc về Tbbm ống thận là gì
Nếu Bạn sau khi đọc nội dung bài viết Tbbm ống thận là gì , bạn vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha
#Tbbm #ống #thận #là #gì