Kinh Nghiệm Hướng dẫn Dựa vào bảng số liệu cho biết thêm thêm năm 2002 dân số châu á chiếm bao nhiêu Phần Trăm dân số toàn thế giới Mới Nhất
You đang tìm kiếm từ khóa Dựa vào bảng số liệu cho biết thêm thêm năm 2002 dân số châu á chiếm bao nhiêu Phần Trăm dân số toàn thế giới được Update vào lúc : 2022-01-15 13:17:08 . Với phương châm chia sẻ Mẹo Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi tìm hiểu thêm nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha.
Châu Á hay Á Châu nằm phần lớn ở bán cầu Bắc, có diện tích s quy hoạnh lớn số 1 trong những lục địa trên toàn thế giới. Thiên nhiên của châu Á rất phong phú. Diện tích lục địa này bao trùm 8,7% tổng diện tích s quy hoạnh Trái Đất (hoặc chiếm 29,4% tổng diện tích s quy hoạnh lục địa).
Nội dung chính
- Mục lụcTừ nguyênSửa đổiLịch sửSửa đổiThời đại viễn cổSửa đổiThời đại thượng cổSửa đổiThời đại trung cổSửa đổiTừ sau cận đạiSửa đổiKhu vựcSửa đổiĐông ÁSửa đổiTây ÁSửa đổiĐông Nam ÁSửa đổiTrung ÁSửa đổiNam ÁSửa đổiBắc ÁSửa đổiĐịa lí học môi trườngSửa đổiĐịa hìnhSửa đổiTrung tâmSửa đổiMôi trường tự nhiênSửa đổiKhí hậuSửa đổiHệ thống sôngSửa đổiTài nguyên tự nhiênSửa đổiKinh tếSửa đổiCác nguồn tài nguyên thiên nhiênSửa đổiCông nghiệpSửa đổiTài chính và những dịch vụ khácSửa đổiCác vương quốc và vùng lãnh thổSửa đổiDân số châu Á trong tương laiSửa đổiCác vùng lãnh thổ khácSửa đổiTên những nước thuộc Châu Á theo vần AnphabetSửa đổiVăn hoáSửa đổiTôn giáoSửa đổiNgôn ngữSửa đổiThể thaoSửa đổiSự bất ổnSửa đổiTranh chấp lãnh thổ và chủ quyềnSửa đổiLy khai và hòn đảo chínhSửa đổiXung đột biên giớiSửa đổiChú thíchSửa đổiTài liệu tham khảoSửa đổiLiên kết ngoàiSửa đổiVideo liên quan
Châu ÁDiện tích44.579.000km2 (17.212.000dặmvuôngAnh) (thứ nhất)[1]Dân số4.560.667.108 (2022; thứ nhất)[2][3]Mật độ dân số100/km2 (260/sq mi)GDP(PPP)65,44 nghìn tỉ đô-la Mĩ (2022; thứ nhất)[4]GDP(danh nghĩa)31,58 nghìn tỉ đô-la Mĩ (2022; thứ nhất)[4]GDPbìnhquân đầu người7.350 đô la Mĩ (2022; thứ năm)[4]Tên gọi dân cưNgười Châu ÁQuốc gia49 thành viên Liên hợp quốc,
1 quan sát viên, 5 Nhà nước khácPhụ thuộc
Danh sách
- Akrotiri và DhekeliaLãnh thổ Ấn Độ Dương thuộc AnhĐảo Giáng SinhQuần hòn đảo Cocos (Keeling)Hồng KôngMa Cao
Vùngkhôngthừanhận
Danh sách
- AbkhaziaArtsakhNam OssetiaĐài Loan
Ngôn ngữDanh sách ngôn ngữMúi giờUTC+2 to UTC+12Tên miền Internet.asiaThành phố lớn số 1
- Danh sách vùng Đại đô thị châu Á
Danh sách những thành phố ở châu Á
- DelhiTokyoJakartaBaghdadTrùng KhánhMumbaiSeoulThượng HảiManilaKarachiBắc KinhQuảng ChâuOsakaDhakaBăng CốcKolkataTehranIstanbulJerusalemThâm QuyếnHồng KôngTP Hồ Chí MinhSingapore
Mã UN M49142 Asia
001 World
Tuyệt đại bộ phận khu vực châu Á ở vào Bắc Bán cầu và Đông Bán cầu. Đường phân giới châu Á và châu Phi là kênh đào Suez. Kênh đào Suez về phía đông là châu Á. Đường phân giới châu Á và châu Âu là Dãy núi Ural, sông Ural, Biển Caspi, mạch núi Kavcaz, eo biển Thổ Nhĩ Kì, biển Địa Trung Hải và Biển Đen. Mạch núi Ural về phía đông cùng với mạch núi Đại Cáp-ca, Biển Caspi và Biển Đen về phía nam làm thành châu Á.[5] Bốn điểm cực đất liền lớn châu Á là yếu tố cực đông là mũi Dezhnev ở eo biển Bering (66°445B, 169°397T), điểm cực nam là mũi Tanjung Piai ở eo biển Malacca (1°16B, 103°31Đ)[6], điểm cực tây là mũi Baba ở biển Aegea (39°27B, 26°3Đ), điểm cực bắc là mũi Chelyuskin ở eo biển Vilkitsky (77°44B, 104°15Đ).
Hang lớn số 1 là Hang Sơn Đoòng (đồng thời cũng là hang động tự nhiên lớn số 1 toàn thế giới), Đỉnh núi cao nhất là đỉnh Everest (cao nhất toàn thế giới), điểm thấp nhất là sụt lún Biển Chết (thấp nhất toàn thế giới), cao nguyên cao nhất là cao nguyên Thanh Tạng (cao nhất toàn thế giới), dòng sông dài nhất là Trường Giang (dài thứ ba toàn thế giới), hồ lớn số 1 là Biển Caspi (lớn số 1 toàn thế giới), hồ sâu nhất là hồ Baikal (sâu nhất toàn thế giới), sa mạc lớn số 1 là sa mạc Arabi (lớn thứ năm toàn thế giới). Vượt qua kinh độ và vĩ độ rộng vô cùng, chênh lệch thời hạn đông – tây đạt tới từ 11 đến 13 giờ đồng hồ đeo tay. Vùng đất phía tây và châu Âu tiếp nối đuôi nhau lẫn nhau, hình thành lục địa Âu Á – khối đất liền lớn số 1 trên Trái Đất. Trừ đất liền ra, diện tích s quy hoạnh hòn đảo lớn và hòn đảo cồn của châu Á chừng 2,7 triệu kilômét vuông, chỉ đứng hạng sau châu Bắc Mỹ.
Châu Á là nơi bắt nguồn ba tôn giáo lớn của toàn thế giới Phật giáo, Hồi giáo và Cơ Đốc giáo. Trong bốn nước xưa có nền văn minh lớn thì có ba nước xưa ở vào châu Á (Ấn Độ, Iraq (Lưỡng Hà) và Trung Quốc).
Trong số những vương quốc và vùng lãnh thổ thuộc châu Á, Nhật Bản, Nước Hàn, Đài Loan, Singapore, Israel, Hồng Kông và Ma Cao được công nhận là những vương quốc và vùng lãnh thổ có nền kinh tế thị trường tài chính công nghiệp tăng trưởng, số còn sót lại là những nước đang tăng trưởng, trong số đó, Trung Quốc và Ấn Độ là 2 nước đang tăng trưởng có diện tích s quy hoạnh và dân số lớn số 1 trên toàn thế giới. Mặc dù còn tồn tại khoảng chừng cách, tuy nhiên, kinh tế tài chính những nước châu Á nhìn chung đều phải có sự tăng trưởng, tăng trưởng nhất định.
Mục lục
- 1 Từ nguyên
2 Lịch sử
- 2.1 Thời đại viễn cổ
2.2 Thời đại thượng cổ
2.3 Thời đại trung cổ
2.4 Từ sau cận đại
3 Khu vực
- 3.1 Đông Á
3.2 Tây Á
3.3 Khu vực Đông Nam Á
3.4 Trung Á
3.5 Nam Á
3.6 Bắc Á
4 Địa lí học môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên
- 4.1 Địa hình
4.2 Trung tâm
4.3 Môi trường tự nhiên
4.4 Khí hậu
4.5 Hệ thống sông
5 Tài nguyên tự nhiên
6 Kinh tế
- 6.1 Các nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên
6.2 Công nghiệp
6.3 Tài chính và những dịch vụ khác
7 Các vương quốc và vùng lãnh thổ
- 7.1 Dân số châu Á trong tương lai
8 Các vùng lãnh thổ khác
9 Tên những nước thuộc Châu Á theo vần Anphabet
10 Văn hoá
- 10.1 Tôn giáo
10.2 Ngôn ngữ
11 Thể thao
12 Sự tạm bợ
- 12.1 Tranh chấp lãnh thổ và độc lập lãnh thổ
12.2 Ly khai và thay máu chính quyền
12.3 Xung đột biên giới
13 Chú thích
14 Tài liệu tìm hiểu thêm
15 Liên kết ngoài
Từ nguyênSửa đổi
Chữ Hán 州亞, chữ Hi Lạp cổ đại gốc: Ασία, chữ La-tinh: Asia.
Châu Á là một lục địa có nhân khẩu nhiều nhất cả toàn thế giới, đồng thời cũng là lục địa có tỷ suất nhân khẩu lớn số 1. Tên chữ của nó cũng xưa cũ nhất. “Asia” mang ý nghĩa là “khu vực Mặt Trời mọc”, tương truyền là vì người Phoenicia cổ đại đưa ra. Hoạt động trên biển khơi thường xuyên, yêu cầu người Phoenicia nên phải xác lập xứ sở và hướng đi. Vì vậy họ đem khu vực biển Aegea về phía đông gọi chung là “Asu”, nghĩa là “chỗ Mặt Trời mọc”; nhưng mà đem khu vực biển Aegea về phía tây thì gọi chung là “Ereb”, nghĩa là “chỗ Mặt Trời lặn”. Asia từng chữ một là vì chữ Asu tiếng Phơ-ni-xi diễn hoá tới nay. Vùng đất mà nó chỉ về là không rõ ràng lắm, phạm vi là hạn chế định. Đến thế kỉ thứ nhất trước Công nguyên đang trở thành là một tên thường gọi tỉnh hành chính của đế quốc La Mã, về sau thì mới từ từ khuếch đại, gồm có cả khu vực châu Á giờ đây, trở thành là một tên thường gọi để gọi tên lục địa lớn số 1 toàn thế giới.
Phiên âm bằng tiếng Trung cho Asia là Yàxìyà (亞細亞 – Á-tế-á) được đặt tên cho lục địa này trước nhất là vào năm 1582. Sau khi giáo sĩ truyền giáo Hội Giê-su Matteo Ricci đến Trung Quốc, dưới sự giúp sức của Vương Bạn – tri phủ Long Khánh (nay là huyện Kiếm Các, huyện Tử Đồng, huyện Giang Du – phía bắc tỉnh Tứ Xuyên), cùng nhau làm ra “Khôn dư vạn quốc toàn đồ” với những phiên dịch viên.[7] Bởi vì người quốc tế lúc đó đến Trung Quốc phần nhiều ở miền nam, những phiên dịch này đều phải có mang theo mình sắc thái tiếng Hán miền nam dày đặc. Chữ quốc tế mở đầu phiên dịch là “á” đọc là “a”, cuối đuôi phiên dịch là “á”, chữ quốc tế phần nhiều đọc là “ya”, lúc phiên dịch thành Trung văn, phiên dịch viên tức khắc sẽ vị trí căn cứ vào phát âm chữ Hán trong ngôn từ nơi đó để lựa chọn chữ Hán tương ứng.[8]
Lịch sửSửa đổi
Lịch sử và văn hoá châu Á đều xa xưa. Ấn Độ, Iraq (nước Babylon cũ) và Trung Quốc là một trong bốn nước xưa có nền văn minh lớn của toàn thế giới đều ở vào đất liền châu Á. Trình độ kinh tế tài chính và văn hoá của châu Á đã từng chiếm giữ vị trí đứng vị trí số 1 vào lúc chừng thời hạn dài trên toàn thế giới, tứ đại ý tưởng sáng tạo của Trung Quốc hoặc người Ấn Độ phát hiện số 0, người Ấn Độ ý tưởng sáng tạo chữ số Arabi, v.v thật nhiều sáng tạo và ý tưởng sáng tạo về phương diện khoa học, đều đã làm ra góp sức cực kỳ to lớn cho toàn thế giới.[9]
Thời đại viễn cổSửa đổi
Vào thời đại viễn cổ, thật nhiều dân tộc bản địa của châu Âu và Bắc Phi đều bắt nguồn ở khu vực thảo nguyên của Trung Á. Vào thời đại Đại thiên dân cư tộc, một bộ phận ở về phía tây tiến vào châu Âu, một bộ phận ở về phía đông dời vào Ấn Độ, hình thành những dân tộc bản địa ngữ hệ Ấn – Âu với phạm vi to lớn; một bộ phận khác ở về phía nam dời đến Bắc Phi và Tây Á, tiến vào Ai Cập, hợp thành những dân tộc bản địa ngữ hệ Phi – Á (tức ngữ hệ Semito – Hamitic) với những người ở ngay địa phương đó.
Thời đại thượng cổSửa đổi
Vào thời đại thượng cổ, Trung Quốc ở phương đông và đế quốc Ba Tư ở phương tây đều tăng trưởng trở thành là đế quốc vững mạnh, Ba Tư một mạch tranh hùng với Hi Lạp ở châu Âu, ở đầu cuối đều bị Alexander Đại đế của đế quốc Macedonia vượt mặt, quân đội của Alexander tiến thẳng xâm nhập á lục địa Ấn Độ, ở đầu cuối một phần quân đội còn lưu trú lại đã kiến lập nhà nước Armenia. Trung Quốc cũng đang đi đường lối khuynh hướng về bành trướng thống nhất, những dân tộc bản địa chung quanh mở đầu hiểu ra nhà nước Tần.
Lúc đế quốc La Mã ở phương tây trỗi lên, triều nhà Hán của Trung Quốc ở phương đông cũng là một nhà nước vững mạnh, lãnh thổ của đế quốc La Mã bành trướng đến chỗ thung lũng sông Babylon cũ (giờ đây gọi là sông Ơ-phơ-rát) ở Trung Đông, phương đông và phương tây mở đầu có giao lưu kinh tế tài chính và văn hoá, đường tơ lụa ban đầu từ đô thị Trường An, Trung Quốc trải qua Tây Vực (đó đó là Tân Cương và một phần khu vực Trung Á lúc bấy giờ) và Trung Đông, xa đến Rôma, Ý. Sau khi người Hung Nô ở phía bắc triều nhà Hán bị triều nhà Hán vượt mặt, từ từ thiên cư khuynh hướng về phương tây, một ít bộ tộc mà trong mắt đế quốc Tây La Mã bị xem là “người chưa khai hoá”, sau khi dời vào châu Âu, lập tức tăng tốc diệt vong đế quốc Tây La Mã.
Thời đại trung cổSửa đổi
Vào thời đại trung cổ, ở vùng đất phía tây-nam châu Á nổi lên đế quốc Arabi vững mạnh – bao quát Nam Âu, Tây Á, Trung Á và Bắc Phi. Cương vực của Trung Quốc vào lúc triều nhà Đường vững mạnh ở phương đông cũng bành trướng đến Trung Á, Triều Tiên và Nhật Bản đã từ từ làm thành dân tộc bản địa thống nhất.
Sự trỗi dậy của dân tộc bản địa Mông Cổ hình thành ảnh hưởng quá nhiều ở toàn thế giới, đã chinh phục vùng đất Âu – Á to lớn. nhưng mà vì củng cố cơ quan ban ngành thường trực của tớ mình nên đã tàn sát thật nhiều người dân dị tộc, thật nhiều văn minh ưu tú bị phá bỏ trong vòng một ngày.
Từ năm 1453, sau khi đế quốc Byzantine bị diệt vong, đế quốc Ottoman của nhà nước Hồi giáo đã xưng hùng chiếm giữ khu vực Trung Đông, bán hòn đảo Tiểu Á và Bắc Phi hơn 400 năm. Ở múc độ nào đó, đế quốc Ottoman đã gây trở ngại giao lưu đông – tây về phương diện văn hoá và kinh tế tài chính. Khu vực Đông Á từ thế kỉ XVI tới nay, sự tăng trưởng văn hoá và khoa học từ từ lỗi thời, thường hay thấy trường hợp những nước cấm chỉ người dân trong nước giao lưu với những người quốc tế. Thí dụ chủ trương toả quốc được thực thi vào thời đại Edo ở Nhật Bản, hoặc chủ trương toả quốc của vương triều Triều Tiên, hoặc chủ trương cấm biển vào thời kì nhà Minh và nhà Thanh, v.v
Từ sau cận đạiSửa đổi
Từ sau thế kỉ XVIII, cùng với việc nổi lên của chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa thực dân ở châu Âu, người theo chủ nghĩa thực dân thông qua tuyến phố hàng hải, tiến hành khai thác tài nguyên ở đất liền châu Á, và sự suy nhược trong thời hạn dài của vùng đất châu Á, trở thành miếng mồi mà những cường quốc châu Âu tranh giành, thật nhiều lãnh thổ bị chiếm đóng làm thành thuộc địa hoặc bán thuộc địa. Vùng đất hoang vu Siberia ở phía bắc châu Á, tan vỡ theo sau nỗ lực của đế quốc Mông Cổ, nước Nga Sa hoàng do dân tộc bản địa Nga ở châu Âu kiến lập từ từ men theo lối đi bộ mà khai thác mở mang, rồi xưng hùng chiếm giữ một vùng to lớn ở phía bắc châu Á.
Cuối thế kỉ XIX, Nhật Bản theo sau sự thành công xuất sắc cải cách Duy tân Minh Trị, làm cho thế nước hưng thịnh nhanh gọn, trở thành nước châu Á duy nhất có khá đầy đủ vị thế trên vũ đài hiệp hội quốc tế bằng tư cách “cường quốc”. Từ lúc thắng lợi nhiều lần phát động trận chiến tranh chống lại những nước chung quanh như triều nhà Thanh, nước Nga Sa hoàng cùng với sau khi trải qua Đại chiến toàn thế giới lần thứ nhất, Nhật Bản thác quản thuộc địa của nước chiến bại Đức Quốc ở châu Á bằng tư cách nước thắng lợi, làm cho phạm vi thế lực của Nhật Bản trải khắp cả Tây Thái Bình Dương. Lại thúc đẩy tham vọng chinh phục Trung Quốc và cả châu Á của nó ngày một lớn dần, Nhật Bản dưới ảnh hưởng của chủ nghĩa quân quốc vào niên đại 30 – 40 thế kỉ XX, phát động trận chiến tranh Trung Nhật lần thứ hai và trận chiến tranh Thái Bình Dương, Đại chiến toàn thế giới lần thứ hai cũng mở đầu từ quân Đức đánh chớp nhoáng Ba Lan vào trong ngày một tháng 9 năm 1939, tiếp theo đó mở rộng trận chiến tranh sang khu vực châu Á. Nhật Bản ở đầu cuối đầu hàng sau khi bị Hoa Kỳ ném xuống hai trái bom nguyên tử khuynh hướng về Hiroshima và Nagasaki. Sau khi Đại chiến toàn thế giới lần thứ hai trải qua, chủ nghĩa dân tộc bản địa ở châu Á ngóc đầu, những nước và dân tộc bản địa vừa mới khởi đầu sôi sục tranh giành tìm lấy độc lập. Cùng lúc với đó, trái chiều chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa cộng sản ở phương tây phủ rộng rộng tự do ra đến đại lục địa châu Á. Năm 1949 Đảng Cộng sản Trung Quốc vượt mặt Đảng Quốc dân Trung Quốc trong Nội chiến Quốc – Cộng, đã sở hữu cơ quan ban ngành thường trực của Trung Hoa dân quốc ở vùng đất Trung Quốc đại lục, xây dựng nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa; Chính phủ Trung Hoa dân quốc dời đến Đài Bắc. Nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa do Đảng Cộng sản Trung Quốc kiến lập và Liên minh nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô-viết do Đảng Cộng sản Liên Xô kiến lập cùng nhau thúc đẩy mở rộng chủ nghĩa cộng sản ở châu Á. Vùng đất Đông Á trước sau liên tục kiến lập nhiều cơ quan ban ngành thường trực chủ nghĩa xã hội, như Triều Tiên, Việt Nam, Lào, v.v… Vào niên đại 50 đến 70 thế kỉ XX, trận chiến tranh Triều Tiên và trận chiến tranh Việt Nam là tuyến đầu của cuộc trận chiến tranh giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản ở châu Á.
Các dân tộc bản địa ở Tây Á, Nam Á và Trung Đông cũng sôi sục tranh giành độc lập từ sau Đại chiến toàn thế giới lần thứ hai, nổi tiếng nhất đó đó là cuộc vận động cách mạng độc lập Ấn Độ do Mahatma Gandhi khởi xướng, ở đầu cuối dẫn đến Cuộc chia cắt Ấn Độ – Pakistan, Ấn Độ lấy tín đồ Ấn Độ giáo là chính và Pakistan lấy tín đồ Hồi giáo là chính cùng độc lập vào năm 1948. Tuy nhiên, yếu tố kiến lập nhà nước của Israel và Palestine ở Trung Đông, mang theo xung đột nghiêm trọng dính líu đến phương diện tôn giáo và dân tộc bản địa. Mặc dù Israel được hứa hẹn dựng nước ở vùng đất người Do Thái vào năm 1947, nhưng vì thánh địa Jerusalem được chia cho Israel, khiến những nước Hồi giáo chung quanh bất mãn, người Do Thái và tín đồ Hồi giáo bất hoà, dẫn đến Israel và những nước Hồi giáo chung quanh mỗi ngày ngày càng tăng xung đột, trong trận chiến tranh Trung Đông lần thứ ba Israel kháng cự với Syria, Jordan và Ai Cập, Israel sở hữu một vùng đất đáng kể của Palestine, và thiết lập thuộc địa ở vùng đó. Mặt khác, vùng đất Trung Đông từ trước tới nay bị xem là “kho thuốc súng toàn thế giới”, vùng đất này trận chiến tranh liên miên không ngớt, gồm có trận chiến tranh Iran – Iraq mà Iraq và Iran chĩa súng lẫn nhau, và trận chiến tranh giữa Hoa Kỳ và Iraq như trận chiến tranh vùng Vịnh vào trong ngày 17 tháng 1 năm 1991 và Chiến tranh Iraq vào trong ngày 20 tháng 3 năm 2003, và trận chiến tranh Afghanistan do lãnh đạo thành phần khủng bố số một Osama bin Laden nhắm vào tuyên bố của Hoa Kỳ cho nên vì thế năm 2002 phát động để lật đổ tập đoàn lớn lớn chính trị Taliban.
Liên Xô phát sinh chính biến vào thời điểm cuối thời gian tháng 8 năm 1991, tuy nhiên Đảng Cộng sản Liên Xô xử lý và xử lý trong một tuần, nhưng mà vẫn khiến Liên Xô giải thể vào thời gian ở thời gian cuối năm 1991. Ở vùng đất Trung Á nhiều nước cộng hoà tách khỏi Liên Xô cũ thành nhà nước độc lập mới như Kazakhstan, Turkmenistan, Uzbekistan, v.v[9]
Khu vựcSửa đổi
Vùng đất châu Á bát ngát xa thẳm. Để cho thuận tiện, hoàn toàn có thể chia châu Á làm 6 khu vực là Đông Á, Nam Á, Khu vực Đông Nam Á, Trung Á, Tây Á và Bắc Á. Môi trường tự nhiên và hoạt động và sinh hoạt giải trí loài người của những vùng đất này mỗi nơi có rực rỡ riêng.
Sự phân loại những khu vực của châu Á. Bắc ÁTrung ÁTây Nam ÁNam ÁĐông ÁĐông Nam Á
Đông ÁSửa đổi
Đông Á gồm có Trung Quốc, Nhật Bản, Nước Hàn, Triều Tiên và Mông Cổ. Diện tích chừng 11,8 triệu km vuông. Nhân khẩu hơn 1,6 tỉ. Địa thế phía Tây cao phía Đông thấp, phân thành bốn bậc thang. Cao nguyên Thanh Tạng ở phía Tây Nam Trung Quốc gọi là “nóc nhà toàn thế giới”, độ cao cách mặt nước biển trung bình trên 4.000 m. Phía nửa Đông Nam là miền gió mùa, thuộc về đới khí hậu rừng lá rộng ôn đới và đới khí hậu rừng rậm á nhiệt đới gió mùa; phía Tây Bắc thuộc về đới khí hậu thảo nguyên hoặc sa mạc ôn đới tính lục địa; phía Tây Nam thuộc về đới khí hậu cao nguyên và núi. Từ tháng 5 đến tháng 10 vùng đất phía Đông sát bờ biển bị ảnh hưởng của bão nhiệt đới gió mùa tây-bắc Thái Bình Dương. Tài nguyên tài nguyên phong phú nhất là than đá, sắt, dầu thô, đồng, stibium, tungsten, molypden, vàng, magnesit, than chì. Đông Á là quê nhà của nhiều cây trồng như lúa gié, củ mài, lúa tắc, lúa tám đen, đậu nành, cỏ gai, cây trà, tung dầu, cây sơn, quýt hồng, long nhãn, cây vải, nhân sâm. Lúa thóc chiếm trên 40% tổng sản lượng lúa thóc toàn thế giới, lá trà chiếm trên 25% tổng sản lượng toàn thế giới, đậu nành chiếm 20%. Sản lượng sợi bông, đậu phộng, bắp, mía, mè, cải dầu, tơ tằm chiếm vị thế trọng yếu trên toàn thế giới.
Tây ÁSửa đổi
Tây Á cũng gọi là Tây Nam Á, chỉ vùng đất phía tây của châu Á, gồm có Thổ Nhĩ Kì, Israel, Iran, Iraq, Cộng hòa Síp, Syria, Liban, Jordan, Kuwait, Arabi Saudi, Yemen, Oman, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Qatar, Bahrain, Gruzia, Armenia và Azerbaijan. Diện tích chừng 6 triệu kilômét vuông. Nhân khẩu hơn 300 triệu. Cao nguyên trải rộng, phần phía bắc nhiều mạch núi. Đồng bằng Mesopotamia ở vào lúc chừng giữa cao nguyên núi ở phía bắc và bán hòn đảo Arabi ở phía nam là vì sông Ơ-phơ-rát và sông Ti-gơ-rít trùng tích mà hình thành nên. Khí hậu khô khan. Diện tích sa mạc ở phía nam to lớn. Vùng đất ven bờ biển Địa Trung Hải và Biển Đen cùng với vùng núi phía tây trong khu vực này thuộc về khí hậu Địa Trung Hải, cao nguyên phía đông và nội lục thuộc về khí hậu thảo nguyên hoặc sa mạc á nhiệt đới gió mùa, phần lớn vùng đất ở bán hòn đảo Arabi thuộc về khí hậu sa mạc nhiệt đới gió mùa. Trữ lượng và sản lượng dầu thô chiếm vị thế trọng yếu trên toàn thế giới. Tây Á là nơi sản sinh bắt nguồn thực vật vun trồng như cà rốt, dưa lưới, hành tây, rau chân vịt, cỏ linh lăng, chà là cùng với những giống gia súc như lạc đà Arabi, ngựa Arabi, dê Angora, thỏ Angora.
Đông Nam ÁSửa đổi
Khu vực Đông Nam Á chỉ vùng đất phía đông nam của châu Á, gồm có những nước và vùng đất như Singapore, Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Việt Nam, Lào, Philippines, Campuchia, Myanmar, Brunei và Đông Timor. Diện tích chừng 4,5 triệu kilômét vuông. Nhân khẩu hơn 650 triệu. Về phương diện địa lí gồm có hai phần: bán hòn đảo Ấn – Trung và quần hòn đảo Mã Lai. Là một trong những vùng đất có núi lửa nhiều nhất trên toàn thế giới. Phía nam vùng quần hòn đảo và bán hòn đảo thuộc về khí hậu rừng mưa nhiệt đới gió mùa, vùng núi phía bắc bán hòn đảo thuộc về khí hậu rừng rậm á nhiệt đới gió mùa. Lấy thiếc, dầu thô, khí vạn vật thiên nhiên, than đá, niccolum, quặng bô-xít, tungsten, crôm, vàng, v.v làm khoáng vật trọng yếu. Khu vực Đông Nam Á là nơi bắt nguồn nhiều thực vật nhiệt đới gió mùa như cây chanh tây, cây đay vàng, cây đinh hương, đậu khấu, hồ tiêu, chuối rừng, cây cau, cây mít, cây chuối sợi đay (còn gọi cây đay Manila), sản xuất dồi dào gạo, cao su, hương liệu, gỗ tếch, cây bông thân gỗ, thuốc quinin, trái cây nhiệt đới gió mùa. Trong những nước, Indonesia là nước có núi lửa nhiều nhất trên toàn thế giới, có thương hiệu “giang sơn núi lửa”.
Trung ÁSửa đổi
Trung Á chỉ vùng đất ở giữa của châu Á. Bao gồm Turkmenistan, Uzbekistan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Kazakhstan. Vùng đất phía đông nam trong khu vực này là vùng núi, động đất nhiều lần, thuộc về khí hậu núi; những vùng đất còn sót lại là đồng bằng, gò đồi, sa mạc trải rộng, khí hậu khô cạn, thuộc về khí hậu sa mạc hoặc thảo nguyên nhiệt đới gió mùa và á nhiệt đới gió mùa. Lấy khí vạn vật thiên nhiên, dầu thô, than đá, đồng, chì, kẽm, thuỷ ngân, lưu huỳnh, mirabilit (tức natri xunphát ngậm nước) làm khoáng vật khá trọng yếu. Tài nguyên tài nguyên của Trung Á vô cùng phong phú, ngành công nghiệp quân sự chiến lược phát đạt. Trung Á là nơi sản sinh bắt nguồn thực vật vun trồng như đậu Hà Lan, đậu tằm, trái táo tây cùng với cừu Karakul. Sản xuất cây bông sợi, cây thuốc lá, tơ tằm, lông cừu, cây nho và cây táo tây.
Nam ÁSửa đổi
Nam Á chỉ vùng đất phía nam của châu Á, gồm Ấn Độ, Afghanistan, Maldives, Bhutan, Sri Lanka, Pakistan, Bangladesh và Nepal. Diện tích chừng 5,1 triệu kilômét vuông. Nhân khẩu 1,8 tỉ. Vùng đất phía bắc trong khu vực này là vùng núi của chân núi phía nam mạch núi Himalaya, bán hòn đảo Ấn Độ ở phía nam là cao nguyên Deccan, giữa vùng núi phía bắc và cao nguyên Deccan là đồng bằng sông Ấn Độ – sông Hằng. Đồng bằng ở phía bắc và ở giữa về cơ bản thuộc về khí hậu rừng rậm á nhiệt đới gió mùa, cao nguyên Deccan và phía bắc Sri Lanka thuộc về khí hậu thảo nguyên nhiệt đới gió mùa, đoạn tây-nam của bán hòn đảo Ấn Độ, phía nam Sri Lanka và toàn bộ Maldives thuộc về khí hậu rừng mưa nhiệt đới gió mùa, đồng bằng sông Ấn Độ thuộc về khí hậu thảo nguyên hoặc sa mạc á nhiệt đới gió mùa. Lấy sắt, mangan, than đá làm tài nguyên tài nguyên phong phú nhất. Nam Á là nơi sản sinh bắt nguồn thực vật vun trồng như xoài, thầu dầu, cà tím, chuối rừng, cây mía và củ sen. Cây đay vàng (Corchorus capsularis L) và lá trà chiếm chừng 1/2 tổng sản lượng toàn thế giới. Sản lượng của gạo, đậu phộng, mè, cải dầu, mía, bông sợi, cao su, lúa tẻ hột nhỏ, dừa sấy khô chiếm vị thế trọng yêu trên toàn thế giới.
Bắc ÁSửa đổi
Bắc Á chỉ vùng đất Siberia của nước Nga phần châu Á. Vùng đất phía tây là đồng bằng Tây Siberia, phía giữa là vùng núi và cao nguyên Trung Siberia, phía đông là vùng núi Viễn Đông. Vòng cực về phía bắc thuộc về khí hậu đồng rêu hàn đới, vùng đất còn sót lại thuộc về khí hậu rừng lá kim ôn đới. Khoảng thời hạn dòng sông đông lại thành băng là từ 6 tháng trở lên. Lấy dầu thô, than đá, đồng, vàng, đá kim cương làm khoáng vật khá trọng yếu; sản xuất nhiều chủng loại lúa tẻ, khoai tây, cây lanh và vật tư gỗ.
Địa lí học môi trườngSửa đổi
Địa hìnhSửa đổi
Bản đồ địa hình châu Á.
Địa thế châu Á lên xuống rất rộng, khoảng chừng giữa cao, bốn phía chung quanh thấp. Vùng đất phía đông có một dãy quần hòn đảo hình vòng cung nhiều kiểu rất khác nhau dài từ nam đến bắc. Chiều cao cách mặt phẳng nước biển trung bình chừng 950 mét, là một lục địa có vị trí cao nhất trên toàn thế giới trừ châu Nam Cực ra. Núi, cao nguyên, gò đồi chiếm chừng 3/4 tổng diện tích s quy hoạnh, trong số đó có một/3 khu vực độ cao cách mặt phẳng biển trên 1000 mét. Đỉnh núi cao trên 8.000 mét so với mặt phẳng biển trên thế toàn thế giới, toàn bộ phân loại ở khu vực mạch núi Karakoram và mạch núi Himalaya. Đồng bằng chiếm 1/4 tổng diện tích s quy hoạnh, ước tính hơn 10 triệu kilômét vuông. Cả châu Á về tổng quát lấy cao nguyên Pamir làm TT, một loạt mạch núi cao lớn toả ra khuynh hướng về phía tây và kéo dãn đến cạnh ven đất liền. Chủ yếu có mạch núi Thiên Sơn, mạch núi Côn Luân, mạch núi Himalaya, mạch núi Altai, mạch núi Hindu Kush, mạch núi En-bớc-gi, mạch núi Tâu-rớt, mạch núi Gia-gơ-rốt, v.v Giữa những mạch núi chủ cán kể trên có cao nguyên Thanh Tạng, cao nguyên Mông Cổ, cao nguyên Iran, cao nguyên Anatolia (hoặc gọi cao nguyên Thổ Nhĩ Kì), cao nguyên Deccan, cao nguyên Arabi, cao nguyên Trung Siberia và bồn địa Tarim, bồn địa Junggar, bồn địa Qaidam, v.v
Ở mặt bên phía ngoài của núi và cao nguyên phân loại đồng bằng diện tích s quy hoạnh to lớn, hầu hết có đồng bằng Đông Bắc, đồng bằng Hoa Bắc, đồng bằng trung và hạ du Trường Giang, đồng bằng sông Ấn Độ – sông Hằng, đồng bằng Mesopotamia (hoặc gọi đồng bằng Lưỡng Hà), đồng bằng Tây Siberia.
Châu Á không những lên xuống hai đầu trên đất liền, lại còn quần hòn đảo hình vòng cung ở rìa phía đông đất liền và bộ phận đáy biển ở Thái Bình Dương cũng đồng dạng xuất hiện lên xuống hai đầu, mạch núi trên quần hòn đảo tồn tại xen kẽ theo cùng với rãnh đại dương sâu nhất. Chênh lệch cao thấp của đỉnh núi cao nhất châu Á và rãnh đại dương sâu nhất ở vùng biển lân cận chừng 20 kilômét.
Trung tâmSửa đổi
Trung tâm địa lí đất liền châu Á đó đó là chỉ một điểm ở bên trong phạm vi đất liền châu Á ở vào vị trí cân đối, nó cách đường bờ biển vây chung quanh đất liền xa nhất, có tính đất liền mạnh nhất. Căn cứ vào cách nói của Trung Quốc, vị trí của nó ở vào thôn Vĩnh Tân, xã Vĩnh Phong, huyện Ô Lỗ Mộc Tề, thành phố Ô Lỗ Mộc Tề, khu tự trị Tân Cương, toạ độ địa lí là 43°4052B 87°1952Đ / 43,68111°B 87,33111°Đ / 43.68111; 87.33111, giờ đây đã xây dựng thành khu danh thắng phong cảnh. Một mặt khác, TT của châu Á mà Nga tuyên bố ở vào khu Tos-Bulak, thủ phủ Kyzyl, nước cộng hoà Tuva, Liên bang Nga, toạ độ địa lí là 51°4329B 94°2637Đ / 51,72472°B 94,44361°Đ / 51.72472; 94.44361.
Môi trường tự nhiênSửa đổi
Đường bờ biển đất liền của châu Á dài liên tục không đứt nhưng mà quanh co uốn khúc, đường bờ biển dài 62.800 kilômét (39.022 dặm Anh), là lục địa có đường bờ biển dài nhất trên toàn thế giới. Loại hình bờ biển phức tạp. Có nhiều bán hòn đảo và hòn đảo cồn, là lục địa có diện tích s quy hoạnh bán hòn đảo lớn số 1. Bán hòn đảo Arabi là bán hòn đảo lớn số 1 toàn thế giới (diện tích s quy hoạnh chừng 3 triệu kilômét vuông). Đặc điểm của tổng địa hình châu Á là mặt đất lên xuống rất rộng, núi cao đỉnh lớn tụ tập ở khoảng chừng giữa, núi, cao nguyên và gò đồi chiếm chừng 3/4 diện tích s quy hoạnh cả châu Á. Cả châu Á cách mặt phẳng nước biển trung bình 950 mét, là lục địa có vị trí cao nhất trên toàn thế giới trừ châu Nam Cực ra. Cả châu Á về tổng quát lấy cao nguyên Pamir làm TT, một loạt mạch núi cao lớn duỗi ra khuynh hướng về phía tây, mạch núi cao lớn số 1 đó đó là mạch núi Himalaya. Giữa những mạnh núi cao lớn có thật nhiều cao nguyên và bồn địa diện tích s quy hoạnh to lớn. Ở mặt bên phía ngoài của núi và cao nguyên vẫn phân loại đồng bằng rộng xa.
Châu Á có thật nhiều đỉnh núi cao nổi tiếng, trong số đó có đỉnh núi Chomolungma cao nhất toàn thế giới, độ cao cách mặt phẳng nước biển 8.848 mét, sẽ theo xu thế từ từ lên rất cao từng bước một, dự trù một trăm năm tiếp theo, độ cao của đỉnh núi Chomolungma sẽ sáng lập lại một di tích lịch sử lịch sử mới. Châu Á có đất trũng, sụt lún và hồ chằm thấp nhất trên lục địa của toàn thế giới, thí dụ sụt lún Biển Chết (mặt hồ thấp hơn mặt biển Địa Trung Hải 392 mét), vẫn vẫn đang còn cao nguyên Thanh Tạng được gọi là “nóc nhà toàn thế giới”.
Châu Á là lục địa có núi lửa nhiều nhất trên toàn thế giới. Quần hòn đảo ở ven rìa phía đông là khu vực có núi lửa nhiều nhất trên toàn thế giới. Đảo lớn và hòn đảo cồn đi sát bờ biển phía đông hoặc vùng đất Trung Á và phía bắc Tây Á động đất dồn dập. Rất nhiều sông cả ở châu Á bắt nguồn từ núi ở khoảng chừng giữa đất liền, lần lượt phân thành sông đổ vào Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương và Bắc Băng Dương. Bồn địa nội lưu hầu hết phân loại ở vùng đất trung và tây châu Á. Dòng sông dài nhất châu Á là Trường Giang, dài 6.397 kilômét; đứng hạng sau nó là Hoàng Hà, dài 5.464 kilômét; ngoài ra, có sông Mê Kông dài 4.500 kilômét. Sông nội lục dài nhất là sông Amu dài 2.620 kilômét, đứng hạng sau nó là sông Tarim, dài 2.030 kilômét. Hồ Baikal là hồ nước ngọt lớn số 1 châu Á và là hồ chằm sâu nhất toàn thế giới.
Đảo và hòn đảo cồn của châu Á hầu hết triệu tập ở mặt biển đông nam. Ước chừng có mấy chục ngàn hòn đảo và hòn đảo cồn lớn nhỏ, tổng diện tích s quy hoạnh là 3,2 triệu kilômét vuông, trong số đó có 6 hòn đảo lớn diện tích s quy hoạnh vượt qua 100.000 kilômét vuông (thí dụ hòn đảo Kalimantan, hòn đảo Sumatra, hòn đảo New Guinea, hòn đảo Sulawesi, hòn đảo Java và hòn đảo Honshu).
Châu Á là lục địa mà sông cả tập hợp nhiều nhất trên toàn thế giới, có hơn 58 dòng sông có chiều dài trên 1.000 kilômét, trong số đó có 4 dòng sông trên 4.000 kilômét Trường Giang, Hoàng Hà, Mê Kông, Y-rơ-tích. Dòng sông bắt nguồn từ núi và cao nguyên của phần phía giữa châu Á, có hình dạng toả ra chảy khuynh hướng về biển và đại dương.
Khí hậuSửa đổi
Đất liền châu Á vượt qua 3 miền khí hậu nhiệt đới gió mùa, ôn đới, hàn đới. Đặc trưng hầu hết của khí hậu là nhiều chủng quy mô khí hậu phong phú phức tạp, có khí hậu gió mùa điển hình và tính lục địa rõ rệt. Phía nửa đông nam của Đông Á là miền gió mùa á nhiệt đới gió mùa và ôn đới ẩm ướt, Khu vực Đông Nam Á và Nam Á là miền gió mùa nhiệt đới gió mùa ẩm ướt. Trung Á, Tây Á và Đông Á nội lục là vùng đất khô cạn. Khoảng giữa miền gió mùa ẩm ướt trở lên và miền khô hạn nội lục cùng với phần lớn Bắc Á là vùng đất nửa ẩm ướt nửa khô cạn.
Nhiệt độ không khí ngày đông của phần lớn vùng đất châu Á rất thấp, vùng đất có nhiệt độ không khí trung bình dưới 0 vào tháng lạnh nhất chiếm 2/3 diện tích s quy hoạnh toàn châu Á. Thị trấn Verkhoyansk và thị xã Oymyakon, nhiệt độ không khí trung bình vào tháng 1 thấp đến dưới -50. Nhiệt độ không khí thấp nhất vô cùng của thị xã Oymyakon từng thấp đến -71, là địa phương có nhiệt độ thấp nhất ở Bắc Bán cầu, được gọi là vùng lạnh vô cùng ở Bắc Bán cầu. Mùa hè phổ cập ngày càng tăng nhiệt độ, nhiệt độ không khí trung bình vào tháng nóng nhất trừ vùng đất đi sát bờ Bắc Băng Dương có nhiệt độ dưới 10 ra, vùng đất còn sót lại toàn bộ đều ở giữa 10 đến 15. Vùng đất trên 20 chiếm chừng 50% diện tích s quy hoạnh cả châu Á.
Nhiệt độ không khí cao nhất của thành phố Basra, Iraq từng đến 58,8, là địa phương nóng nhất toàn thế giới. Sự phân loại giáng thuỷ của mỗi khu vực chênh lệch thật nhiều, xu thế đó đó là giảm lần lượt từ phía đông nam ẩm ướt lên phía tây-bắc khô khan. Chỗ sát gần xích đạo mưa nhiều cả năm, lượng giáng thuỷ hằng năm trên 2.000 milimét. Thị trấn Cherrapunji ở phía hướng đông bắc Ấn Độ có lượng giáng thuỷ trung bình hằng năm cao đến 11.430 milimét, là một trong những khu vực có mưa xuống nhiều nhất trên toàn thế giới. Tây Nam Á và Trung Á là vùng mưa ít suốt năm, lượng giáng thuỷ hằng năm của vùng đất to lớn này là từ 150 đến 200 milimét trở xuống. Giữa tháng 9 và 10, trên khung trời của cao nguyên Mông Cổ và Siberia thường hay có không khí lạnh mãnh liệt đi đến phía nam, phần lớn vùng đất Đông Á dễ bị xâm nhập bất thần. Bão đài phong (tức bão typhoon) phát sinh ở phía tây Trung Thái Bình Dương cuốn đánh bất thần vùng đất đi sát bờ biển phía đông Đông Á và Khu vực Đông Nam Á từ thời điểm tháng 5 đến tháng 10; bão xoáy thuận (tức bão cyclone) phát sinh ở vịnh Bengal cuốn đánh bất thần vùng đất đi sát bờ biển vịnh Bengal. Thường hay hình thành tai hoạ nghiêm trọng.[10]
Hệ thống sôngSửa đổi
Châu Á có thật nhiều sông cả, phần lớn bắt nguồn ở khu vực núi cao khoảng chừng giữa, có hình dạng toả lan tuôn chảy khuynh hướng về bốn phía. Dòng sông chảy vào Thái Bình Dương có A-mu-rơ (cửa sông ở vào eo biển Nevelskoy), Hoàng Hà, Trường Giang, Châu Giang, Mê Kông; dòng sông chảy vào Ấn Độ Dương có sông Ấn Độ, sông Hằng, sông Thanlwin, sông Ayeyarwady, sông Ti-gơ-rít, sông Ơ-phơ-rát; dòng sông chảy vào Bắc Băng Dương có sông Ô-bi, sông Ơ-ni-xây, sông Lê-na. Sông nội lục hầu hết phân loại ở khu vực khô cạn phía trung và tây châu Á, có sông Xi-rơ, sông A-mu, sông Y-li, sông Ta-rim, sông Jordan. Thác nước có độ cao nước rơi cách mặt sông lớn số 1 châu Á là thác nước Jog trên sông Sharavati ở ven bờ biển phía tây-nam Ấn Độ, độ cao nước rơi cách mặt sông là 253 mét.
Hồ chằm ở châu Á không thật nhiều so với lục địa khác, nhưng mà quá nhiều hồ chằm có sẵn rực rỡ, nổi tiếng toàn thế giới. Thí dụ biển Caspi – hồ ngăn cách châu Á và châu Âu, là hồ lớn thứ nhất toàn thế giới đồng thời là hồ nước mặn lớn số 1 toàn thế giới; hồ Baikal là hồ sâu nhất trên toàn thế giới và là hồ nước ngọt lớn số 1 châu Á; biển Chết là nơi trũng thấp nhất trên toàn thế giới; hồ Balkhash là một hồ nội lục tồn tại đồng thời nước ngọt và nước mặn. Hồ chằm ở châu Á phân loại khá rộng, về cơ bản hoàn toàn có thể chia ra 5 nhóm hồ lớn ở Bắc Á, Trung Á, Tây Á, cao nguyên Thanh Tạng và đồng bằng trung và hạ du Trường Giang.
Sông ở châu Á phần lớn bắt nguồn từ đất đồi núi ở khoảng chừng giữa đến đổ vào Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương và Bắc Băng Dương. Trong số đó có 7 sông dài trên 4.000 kilômét, dòng sông dài nhất là Trường Giang, sau nó là sông Obi mà lấy sông Y-rơ-tích làm nguồn. biển Caspi là hồ chằm lớn số 1 trên toàn thế giới, hồ Baikal là hồ nước ngọt lớn số 1 châu Á, cũng là hồ sâu nhất và xưa nhất toàn thế giới, chỗ thấp nhất của hồ ở vào 1.295 mét từ mức mặt biển về phía dưới. Sông A-mu dài cả thảy 2.540 kilômét, là sông nội lục dài nhất châu Á. Sông Ti-gơ-rít, sông Ơ-phơ-rát, Hoàng Hà và lưu vực sông Ấn Độ đều là nơi bắt nguồn văn minh sớm nhất của loài người. Sông Hằng là sông thiêng liêng của Ấn Độ giáo và Phật giáo. Sông Mê Kông là một dòng sông mang tính chất chất quốc tế trọng yếu, những nước trong lưu vực sông Mê Kông gồm có Trung Quốc, Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam.[10]
Tài nguyên tự nhiênSửa đổi
Tài nguyên tài nguyên: chủng loại tài nguyên ở châu Á nhiều, trữ lượng lớn, hầu hết có dầu thô, than đá, sắt, thiếc, tungsten, stibium, đồng, chì, kẽm, mangan, niccolum, molypden, magnesium, crôm, vàng, bạc, halít, lưu huỳnh, đá quý, v.v Trong số đó trữ lượng của dầu thô, magnesium, sắt và thiếc cùng giữ vị trí đầu trong những lục địa.
Rừng rậm và thảo nguyên: tổng diện tích s quy hoạnh rừng ở châu Á chiếm chừng 13% tổng diện tích s quy hoạnh rừng toàn thế giới. Hơn 2/3 gỗ rừng đã được khai thác và sử dụng. Rừng tự tạo có sự tăng trưởng nhất định. Phần Nga châu Á, phía hướng đông bắc Trung Quốc và phía bắc Triều Tiên là vùng đất rừng lá kim phân loại to lớn trên toàn thế giới, lượng tích tụ phong phú, sử dụng thật nhiều loại cây gỗ quý và hiếm. Thực vật ở vùng Hoa Nam và phía tây-nam Trung Quốc, sườn phía nam vùng núi Nhật Bản cùng với sườn phía nam của mạch núi Himalaya vô cùng phong phú, trừ cây xanh rộng phổ cập ra, lại sở hữu cây kè, cọ xẻ, cây sam và cây thuỷ sam. Rừng rậm nhiệt đới gió mùa ở Khu vực Đông Nam Á chiếm vị thế trọng yếu trong rừng rậm toàn thế giới, nổi tiếng với một dãy quần xã thực vật lâu lăm và phong phú. Giống cây hầu hết của nó có họ Dầu, lại sở hữu những “hoá thạch sống” như cây sa la, cây ngân hạnh và cây tô thiết. Tổng diện tích s quy hoạnh thảo nguyên châu Á chiếm chừng 15% tổng diện tích s quy hoạnh thảo nguyên toàn thế giới.[11]
Sức nước: tài nguyên nguồn tích điện thủy mà những nước châu Á khai thác được ước tính hằng năm hoàn toàn có thể phát lượng điện đến 2,6 nghìn tỉ kilôoát giờ, chiếm 27% lượng tài nguyên nguồn tích điện thủy khai thác được của toàn thế giới.
Ngư nghiệp hải dương: diện tích s quy hoạnh ngư trường thời vụ duyên hải châu Á chiếm chừng 40% tổng diện tích s quy hoạnh ngư trường thời vụ duyên hải toàn thế giới. Sản xuất nhiều cá hồi Đại Tây Dương, cá hồi chấm Thổ Nhĩ Kì, cá tuyết, cá ngừ vằn, cá thinh bụng trắng, cá lù đù vàng nhỏ, cá lù đù vàng lớn, cá hố, mực nang, cá sardine, cá ngừ vây vàng, cá thu Nhật Bản và cá voi, ngư trường thời vụ nổi tiếng có ở vùng biển sát gần những hòn đảo như quần hòn đảo Chu San, hòn đảo Đài Loan, quần hòn đảo Hoàng Sa, hòn đảo Hokkaidō, hòn đảo Kyushu cùng với biển O-khót-xke.[10]
Kinh tếSửa đổi
Bài chính: Kinh tế châu Á
Singapore có một trong những cảng bận rộn nhất trên toàn thế giới và là TT thanh toán giao dịch thanh toán ngoại hối lớn thứ tư toàn thế giới..
Châu Á là khu vực có GDP danh nghĩa lớn số 1 trên toàn thế giới, đồng thời cũng lớn số 1 khi tính theo sức tiêu thụ tương tự (PPP).
Xếp hạng
Nước
GDP (PPP, 2022)
Triệu USD
1
Trung Quốc
20,853,331
2
Ấn Độ
8,642,758
3
Nhật Bản
4,901,102
4
Nga
3,684,643
5
Indonesia
3,010,746
6
Nước Hàn
1,928,602
7
Ả Rập Xê Út
1,720,027
8
Thổ Nhĩ Kỳ
1,665,332
9
Iran
1,439,295
10
Thái Lan
1,108,111
Những nền kinh tế thị trường tài chính lớn số 1 ở khu vực châu Á là Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Nước Hàn và Nga.
Xếp Hạng
Nước
GDP (Danh nghĩa, 2022)
Triệu USD
1
Trung Quốc
11,383,030
2
Nhật Bản
4,412,600
3
Ấn Độ
2,288,720
4
Nước Hàn
1,404,400
5
Nga
1,132,740
6
Indonesia
936,955
7
Thổ Nhĩ Kỳ
751,186
8
Ả Rập Xê Út
618,274
9
Đài Loan
508,849
10
Thái Lan
Vào cuối trong năm 1990 và đầu trong năm 2000, nền kinh tế thị trường tài chính Trung Quốc và Ấn Độ đã tiếp tục tăng trưởng vượt bậc, cả hai có vận tốc tăng trưởng trung bình thường niên trên 8%. Các vương quốc có vận tốc tăng trưởng cao trong năm mới tết đến gần đây ở châu Á gồm có: Israel,Malaysia,Indonesia,Bangladesh,Pakistan,Thái Lan,Việt Nam,Mông Cổ,Uzbekistan,Síp, Philippines, cácnước giàu tài nguyên như Kazakhstan,Turkmenistan,Iran,Brunei,Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất,Qatar,Kuwait,Ả Rập Xê Út,BahrainvàOman.
Vào cuối trong năm 1980 và đầu trong năm 1990, GDP của Nhật Bản đã vươn lên đứng thứ hai trên toàn thế giới, chỉ với sau Mỹ. Năm 1995, nền kinh tế thị trường tài chính Nhật Bản đã suýt đuổi kịp với Hoa Kỳ để trở thành nền kinh tế thị trường tài chính lớn số 1 trong toàn thế giới trong một ngày, sau khi đồng xu tiền Nhật Bản đạt tới cao kỷ lục 79 yên / USD. Trong khi đó từ thập niên 1980 Kinh tế Trung Quốc đã có sự lột xác ngoạn mục sau những cải cách của Đặng Tiểu Bình, và sang thế kỷ 21 GDP của Trung Quốc đã vượt qua Nhật Bản để trở thành nền kinh tế thị trường tài chính đứng thứ hai toàn thế giới. 4 vương quốc Nước Hàn, Đài Loan, Hồng Kông và Singapore đã và đang đạt được mức tăng trưởng kinh tế tài chính nhanh gọn trong quy trình thời gian cuối thế kỷ 20, do đó những nền kinh tế thị trường tài chính này còn được mệnh danh là Bốn con hổ châu Á. Israel cũng là một vương quốc có nền kinh tế thị trường tài chính tăng trưởng nhờ tinh thần marketing thương mại nhờ vào một trong những nền công nghiệp phong phú.
Một số vương quốc Trung Đông như Ả Rập Saudi, Qatar, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Bahrain, Kuwait, và Oman hay Brunei ở Khu vực Đông Nam Á dù chưa phải là những nền kinh tế thị trường tài chính tăng trưởng, tuy nhiên vẫn là những vương quốc có mức sống cao nhờ nguồn tài nguyên dầu mỏ dồi dào.
Theo Dự kiến của những Chuyên Viên thì GDP danh nghĩa của Ấn Độ sẽ vượt Nhật Bản vào năm 2025 để trở thành nền kinh tế thị trường tài chính thứ 3 toàn thế giới. Đến năm 2030, nền kinh tế thị trường tài chính Trung Quốc tính theo GDP sẽ xấp xỉ với Mỹ, và đạt tới mức tương tự về vận tốc tăng trưởng của kinh tế tài chính Mỹ. Tuy vậy, thu nhập trung bình đầu người vẫn thấp hơn Mỹ.
Các khối thương mại:
- Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC)
Thương Hội những nước Khu vực Đông Nam Á (ASEAN)
Thỏa thuận cộng tác kinh tế tài chính gần (CEPA)
Cộng đồng những vương quốc độc lập (CIS/СНГ)
Thương Hội Nam Á vì sự Hợp tác Khu vực (SAARC)
Hiệp định Thương mại Tự do Nam Á (SAFTA) (dự thảo)
Các nguồn tài nguyên thiên nhiênSửa đổi
Châu Á theo ranh giới là lục địa lớn số 1 toàn thế giới và nó rất giàu những nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên, như dầu mỏ và sắt.
Hoa ở vùng ôn đới của châu Á
Với năng suất cao trong nông nghiệp, nhất là trong sản xuất lúa gạo, đã được cho phép tỷ suất dân số cao của những vương quốc trong những khu vực nóng ẩm. Các thành phầm nông nghiệp chính còn tồn tại lúa mì và thịt gà.
Lâm nghiệp cũng tăng trưởng trong phạm vi rộng của châu Á, ngoại trừ khu vực Trung và Tây Nam Á. Nghề cá là một nguồn hầu hết phục vụ thực phẩm ở châu Á, rõ ràng là ở Nhật Bản.
Công nghiệpSửa đổi
Sản xuất công nghiệp ở châu Á theo truyền thống cuội nguồn là mạnh nhất ở khu vực Đông và Khu vực Đông Nam Á, rõ ràng là ở Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Nước Hàn và Singapore. Các ngành nghề công nghiệp xấp xỉ từ sản xuất những món đồ rẻ tiền như đồ chơi tới những món đồ công nghệ tiên tiến và phát triển cao như máy tính và xe hơi. Nhiều công ty ở châu Âu, Bắc Mỹ và Nhật Bản có những sự hợp tác đáng kể ở châu Á đang tăng trưởng để tận dụng những lợi thế so sánh về sức lao động rẻ tiền.
Một trong những nghành chính của sản xuất công nghiệp ở châu Á là công nghiệp may mặc. Phần lớn việc phục vụ quần áo và giày dép lúc bấy giờ của toàn thế giới có nguồn gốc từ Trung Quốc và khu vực Khu vực Đông Nam Á.
Tài chính và những dịch vụ khácSửa đổi
Châu Á có 3 TT tài chính lớn. Chúng nằm ở vị trí Hồng Kông, Singapore và Tokyo. Các TT mới nổi ở Ấn Độ hay Trung Quốc là vì sự kinh tế tài chính về sản xuất công nghiệp theo như hình thức gia công ở những vương quốc này cũng như sự đã có được của nhiều người trẻ có học vấn cao và nói tiếng Anh
Các vương quốc và vùng lãnh thổSửa đổi
Lịch sử dân sốNămSố dân±%1500 243.000.0001700 436.000.000+79.4%1900 947.000.000+117.2%1950 1.402.000.000+48.0%1999 3.634.000.000+159.2%Nguồn: “UN report 2004 data” (PDF).
Các tiểu vùng địa lý của châu Á
Dân số châu Á trong tương laiSửa đổi
Bài rõ ràng: Nhân khẩu Châu Á
Năm
Dân số
Mật độ (km²)
Tỉ lệ tăng thêm
% Dân số toàn thế giới
2022
4.598.426.260
148,178
0.8161%
65.69%
2025
4.774.708.304
153,858
0.664%
68.21%
2030
4.922.829.661
158,631
0.5371%
70.33%
2035
5.045.488.373
162,584
0.4271%
72.08%
2040
5.143.850.426
165,754
0.326%
73.48%
2045
5.218.032.708
168,144
0.226%
74.54%
2050
5.266.848.432
169,717
0.1278%
75.24%
2055
5.290.517.068
170,480
0.0325%
75.58%
2060
5.290.029.643
170,464
-0.0483%
75.57%
2065
5.270.626.348
169,839
-0.106%
75.29%
2070
5.237.952.908
168,785
-0.1516%
74.83%
2075
5.194.086.547
167,372
-0.192%
74.20%
2080
5.140.833.583
165,655
-0.2261%
73.44%
2085
5.080.577.103
163,715
-0.2463%
72.58%
2090
5.017.487.286
161,682
-0.2532%
71.68%
2095
4.953.893.193
159,632
-0.2595%
70.77%
Nguồn: World Population Review
Tên những khu vực và vương quốc[12]
Diện tích (km²)
Dân số
(Thống kê 1 tháng 7 năm 2008)
Mật độ dân số
(theo km²)
Thủ đô
Trung Á:
Kazakhstan[13]
2.724.900
15.666.533
5,7
Astana
Kyrgyzstan
199.951
5.356.869
24,3
Bishkek
Tajikistan
143.100
7.211.884
47,0
Dushanbe
Turkmenistan
488.100
5.179.573
9,6
Ashgabat
Uzbekistan
447.400
28.268.441
57,1
Tashkent
Đông Á:
Mông Cổ
1.564.100
2.996.082
1,7
Ulaanbaatar
Nhật Bản
377.930
127.288.628
336,1
Tokyo
Triều Tiên
120.538
23.479.095
184,4
Bình Nhưỡng
Trung Quốc[14]
9.596.961 hay 9.640.011
1.322.044.605
134,0
Bắc Kinh
Đài Loan [15]
36.188
22.920.946
626,7
Đài Bắc
Nước Hàn
99.678 hay 100.210[16]
49.232.844
490,7
Seoul
Bắc Á:
Nga[17]
17.098.242
142.200.000
26,8
Moskva
Khu vực Đông Nam Á:[18]Việt Nam
331.212
95.261.021
259,6
Tp Hà Nội Thủ Đô
Brunei
5.765
381.371
66,1
Bandar Seri Begawan
Myanmar
676.578
47.758.224
70,3
Naypyidaw[19]Campuchia[20]
181.035
13.388.910
74
Phnôm Pênh
Đông Timor[21]
14.874
1.108.777
73,8
Dili
Indonesia[22]
1.919.440
230.512.000
120,1
Jakarta
Lào
236.800
6.677.534
28,2
Viêng Chăn
Malaysia
330.803
27.780.000
84,2
Kuala Lumpur
Philippines
300.000
92.681.453
308,9
Manila
Singapore
704
4.608.167
6.545,7
Singapore
Thái Lan
513.120
65.493.298
127,4
Bangkok
Nam Á:
Afghanistan
652.090
32.738.775
42,9
Kabul
Bangladesh
147.998
153.546.901
1040,5
Dhaka
Bhutan
38.394
682.321
17,8
Thimphu
Ấn Độ[23]
3.201.446 hay 3.287.263[24]
1.147.995.226
349,2
New Delhi
Maldives
300
379.174
1.263,3
Malé
Nepal
147.181
29.519.114
200,5
Kathmandu
Pakistan
796.095 hay 801.912 [24]
167.762.049
208,7
Islamabad
Sri Lanka
65.610
21.128.773
322,0
Sri Jayawardenepura Kotte
Tây Á:
Armenia[25]
29.743
100,0
Yerevan
Azerbaijan[26]
86.600
8.845.127
102,736
Baku
Bahrain
750
718.306
987,1
Manama
Síp[27]
9.251
792.604
83,9
Nicosia
Gruzia[28]
69.700
64,0
Tbilisi
Iraq
438.371
28.221.181
54,9
Baghdad
Iran
1.628.750
70.472.846
42,8
Tehran
Israel
22.072
7.112.359
290,3
Jerusalem[29]Jordan
89.342
6.198.677
57,5
Amman
Kuwait
17.818
2.596.561
118,5
Thành phố Kuwait
Liban
10.452
3.971.941
353,6
Beirut
Oman
309.500
3.311.640
12,8
Muscat
Palestine
6.257
4.277.000
683,5
Ramallah
Qatar
11.586
928.635
69,4
Doha
Ả Rập Xê Út
2.149.690
23.513.330
12,0
Riyadh
Syria
185.180
19.747.586
92,6
Damas
Thổ Nhĩ Kỳ[30]
783.562
Ankara
Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất
83.600
4.621.399
29,5
Abu Dhabi
Yemen
527.968
23.013.376
35,4
Sanaá
Tổng cộng
43.810,582
4.162.966.086
89,07
Ghi chú: Một phần của Ai Cập (Bán hòn đảo Sinai) thuộc về Tây Á về mặt địa lý.
Các vùng lãnh thổ khácSửa đổi
- Abkhazia
Akrotiri và Dhekelia
Lãnh thổ Ấn Độ Dương thuộc Anh
Quần hòn đảo Cocos (Keeling)
Đảo Giáng Sinh
Hồng Kông
Ma Cao
Artsakh (Nagorno-Karabakh)
Nam Ossetia
Bắc Síp (Northern Cyprus)
Tên những nước thuộc Châu Á theo vần AnphabetSửa đổi
- Afghanistan
Armenia
Azerbaijan
Bahrain
Bangladesh
Bhutan
Brunei
Cambodia
China
Cyprus
East Timor
Georgia
- India
Indonesia
Iran
Iraq
Israel
Nhật bản
Jordan
Kazakhstan
Kuwait
Kyrgyzstan
Laos
Lebanon
- Malaysia
Maldives
Mongolia
Myanmar
Nepal
North Korea
Oman
Pakistan
Palestin
Philippines
Qatar
Saudi Arabia
- Singapore
Sri Lanka
South Korea
Syria
Tajikistan
Thailand
Turkey
Turkmenistan
United Arab Emirates
Uzbekistan
Vietnam
Yemen
Văn hoáSửa đổi
Bởi vì vùng đất khu vực châu Á to lớn, dân tộc bản địa đông nhiều, tính phong phú của văn hoá rất mạnh, độ sai biệt rất rộng, cho nên vì thế gần như thể không còn “văn hoá châu Á” thống nhất. Tất cả tôn giáo mang tính chất chất toàn thế giới đều sản sinh ở châu Á, như Cơ Đốc giáo, Phật giáo, Hồi giáo và Ấn Độ giáo. Trước khi mở đầu Cách mạng công nghiệp vào thế kỉ XVIII, chính bới TT kinh tế tài chính của toàn thế giới ở châu Á, cho nên vì thế phần lớn thành tựu kĩ thuật của loài người đều sản sinh ở châu Á. Đầu năm 3000 trước Công nguyên, người châu Á đã ý tưởng sáng tạo kĩ thuật đốt nung đồ gốm và đúc rèn quặng, người Sumer ở châu Á đã ý tưởng sáng tạo thứ nhất khu công trình xây dựng tưới nước bằng văn tự và có khối mạng lưới hệ thống, dân tộc bản địa du mục ở Trung Á đã ý tưởng sáng tạo yên ngựa, dây cương ngựa và bánh xe, người Trung Quốc đã ý tưởng sáng tạo đồ sứ, bàn đạp ngựa, thuốc súng, la bàn, kĩ thuật làm giấy và kĩ thuật in ấn, đồng thời trồng trọt lúa gié sớm nhất. Người Ấn Độ và người Arabi đã ý tưởng sáng tạo kĩ thuật tính toán hệ thập phân. Các loại kĩ thuật y dược mang tính chất chất địa phương ở châu Á dù cho tới ngày này cũng vô cùng hữu hiệu, vẫn sử dụng ở thật nhiều khu vực.
Rất nhiều nhạc cụ ở phương tây và phương đông là có cùng một nguồn gốc, cho nên vì thế giống nhau vô cùng, thí dụ như vĩ cầm và nhị hồ (đàn nhị), guitar và đàn tì bà, ô-boa và suona, sáo phương đông và phương tây gần tương tự nhau. Thực ra những nhạc cụ này hầu hết đều là bắt nguồn ở vùng đất Trung Đông. Văn hoá của những dân tộc bản địa châu Á như Trung Quốc, Arabi và Ấn Độ có ảnh hưởng cực kỳ to lớn riêng với văn hoá toàn thế giới.
Tôn giáoSửa đổi
Châu Á là nơi khởi nguyên của những tôn giáo lớn.
- Kitô giáo khởi nguyên ở Bethlehem, vùng đất Palestine, Tây Á. Người sáng lập là Giê-su Ki-tô – người Nazareth, nước I-xra-en, giáng sinh ở Bethlehem vào trong ngày 25 tháng 12 nguyên niên Công nguyên. Jerusalem là thánh địa của Cơ Đốc giáo, Kinh Thánh là tầm cỡ tối cao.
Hồi giáo khởi nguyên ở bán hòn đảo Arabi, do Mu-hăm-mát (sinh vào năm 570, mất năm 632 Công nguyên) – người Méc-ca, Arabi Saudi, sáng lập, là một vị thần giáo. Medina và Mecca là thánh địa của Hồi giáo, Kinh Quran là tầm cỡ tối cao.
Phật giáo hình thành ở đoạn tiếp giáp hai nước Ấn Độ và Nepal – vùng đất phía bắc á lục địa Ấn Độ, người sáng lập là Siddhārtha Gautama – người Ấn Độ cổ đại, sinh vào năm 566, mất năm 486 trước Công nguyên, thuộc dòng họ Shakya (Thích-ca), sau này được gọi là Shakyamuni (Thích-ca-mâu-ni).
Ấn Độ giáo khởi nguyên ở Ấn Độ.
Sikh giáo
Do Thái giáo
Đạo giáo
Ngôn ngữSửa đổi
Ngôn ngữ châu Á chia ra thuộc về ngữ hệ Hán – Tạng, ngữ hệ Nam Á, ngữ hệ Altai, ngữ hệ Nam Đảo, ngữ hệ Dravida, ngữ hệ Á – Phi và ngữ hệ Ấn – Âu.
Thể thaoSửa đổi
Đại hội Thể thao châu Á, gọi tắt Á vận hội, là đại hội thể thao mang tính chất chất tổng hợp có quy mô lớn số 1 và tiêu chuẩn cao nhất ở vùng đất châu Á, đại biểu tiêu chuẩn thể dục thể thao của toàn bộ châu Á, nó là đại hội thể thao tổng hợp quy mô to lớn mang tính chất chất khu vực được Uỷ ban Olympic Quốc tế thừa nhận. Do Hội đồng Olympic châu Á phụ trách việc làm, mỗi bốn năm một kì. Tiền thân của nó là Đại hội Thể thao Viễn Đông và Đại hội Thể thao Tây Á. Đại hội Thể thao châu Á kì thứ nhất lúc đầu dự tính cử hành ở New Delhi, Ấn Độ vào tháng 02 năm 1949, do những nguyên nhân trù bị của nước gia chủ nên kéo dãn đến năm 1951 cử hành.
Sự bất ổnSửa đổi
Tranh chấp lãnh thổ và chủ quyềnSửa đổi
- Đài Loan lãnh thổ do Trung Quốc tuyên bố chủ nguyền.
Hoàng Sa và Trường Sa do Việt Nam tuyên bố độc lập lãnh thổ.
Palestine và Israel tranh chấp Bờ Tây.
Jammu và Kashmir do Ấn Độ, Trung Quốc và Pakistan tranh chấp.
Ly khai và hòn đảo chínhSửa đổi
- Tây Tạng (Trung Quốc) đòi ly khai
Myanmar trong tình trạng thay máu chính quyền trước quân đội.
Chính phủ Afghanistan bị thay máu chính quyền do Taliban.
Xung đột biên giớiSửa đổi
- Xung đột biên giới giữa 3 vương quốc là Ấn Độ, Trung Quốc và Pakistan.
Chú thíchSửa đổi
^ National Geographic Family Reference Atlas of the World. Washington, DC: National Geographic Society (U.S.). 2006. tr.264.
^ “World Population prospects Population division”. population.un.org. Ban Kinh tế và Xã hội Liên Hợp Quốc, Population Division. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2022.
^ “Overall total population” World Population Prospects: The 2022 Revision (xslx). population.un.org (custom data acquired via website). Ban Kinh tế và Xã hội Liên Hợp Quốc, Population Division. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2022.
^ a b c IMF (WEO October 2022 Edition) GDP nominal per capita international dollar.
^ National Geographic Atlas of the World (ấn bản 7). Washington, D.C.: National Geographic. 1999. ISBN978-0-7922-7528-2. “Europe” (pp. 6869); “Asia” (pp. 9091): “A commonly accepted division between Asia and Europe is formed by the Ural Mountains, Ural River, Caspian Sea, Caucasus Mountains, and the Black Sea with its outlets, the Bosporus and Dardanelles.”
^ ISKANDAR MALAYSIA FLAGSHIP C MAP. Iskandar Project. Bản gốc tàng trữ ngày 23 tháng 9 thời gian năm 2012. Truy cập ngày 20 tháng 7 thời gian năm 2012.
^ Khôn dư vạn quốc toàn đồ. .wdl.org. 1602. Truy cập ngày 10 tháng 2 năm 2022.
^ Asia đã lấy tên của nó ra làm sao?. vi.traasgpu. Truy cập ngày 26 tháng 11 năm 2022.
^ a b Đinh Hải Bân. Tường thuật tóm tắt tài nguyên hồ sơ Lịch sử châu Á (J). Nhà xuất bản tạp chí “Thế giới Lan Đài”. Kì 11 năm 2005.
^ a b c Lí Vấn Cừ. 2000 thường thức địa lí không biết không được: Nhà xuất bản Tân Thế giới, năm 2008.
^ Bảy châu lớn trên toàn thế giới – châu Á. ://.21page/world_geography/index.asp (bằng tiếng Trung Quốc (Trung quốc đại lục)). Trang vàng Toàn cầu. Bản gốc tàng trữ ngày 15 tháng 8 năm 2011. Liên kết ngoài trong |website= (trợ giúp)Quản lý CS1: ngôn từ không rõ (link)
^ Continental regions as per UN categorisations (map), except 12. Depending on definitions, various territories cited below (notes 6, 11-13, 15, 17-19, 21-23) may be in one or both of Asia and Europe, Africa, or Oceania.
^ Kazakhstan đôi lúc sẽ là một vương quốc xuyên lục địa tại Trung Á và Đông Âu; số liệu diện tích s quy hoạnh và dân số chỉ tính phần thuộc châu Á.
^ “Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa” thường được gọi một cách vắn tắt là “Trung Quốc”. Số liệu chỉ tính Trung Quốc đại lục, không gồm có Hồng Kông, Ma Cao và Đài Loan.
^ Số liệu cho khu vực nằm dưới quyền trấn áp trên thực tiễn của Trung Hoa Dân Quốc, thường được gọi là Đài Loan
^ Cục thống kê Nước Hàn
^ Russia sẽ là một vương quốc xuyên lục địa tại Đông Âu và Bắc Á; số liệu dân số và diện tích s quy hoạnh tính trên bình diện toàn nước.
^ Không tính Đảo Christmas và Quần hòn đảo Cocos (Keeling)
^ Thủ đô hành chính của Myanma chính thức chuyển từ Yangon (Rangoon) tời một khu vực phía tây Pyinmana vào năm 2005.
^ General Population Census of Cambodia 2008 – Provisional population totals, National Institute of Statistics, Ministry of Planning, released 3rd September, 2008
^ Đông Timor sẽ là một vương quốc xuyên lục địa giữa Khu vực Đông Nam Á và châu Đại Dương.
^ Indonesia thường sẽ là một vương quốc xuyên lục địa tại Khu vực Đông Nam Á và châu Đại Dương; số liệu không gồm có Irian Jaya và quần hòn đảo Maluku, thường được liệt là thuộc châu Đại Dương (Melanesia/Australasia).
^ Bao gồm Jammu and Kashmir, lãnh thổ tranh cãi giữa Ấn Độ, Pakistan, và Trung Quốc.
^ a b Theo UN 2007
^ Armenia đôi lúc sẽ là một vương quốc xuyên lục địa: về mặt địa lý thuộc Tây Á, tuy nhiên có link về lịch sử và chính trị-xã hội với châu Âu.
^ Azerbaijan thường sẽ là một vương quốc xuyên lục địa giữa Tây Á và Đông Âu; số liệu dân số và diện tích s quy hoạnh chỉ tính phần thuộc châu Á. Số liệu gồm có cả Nakhchivan, một lãnh thổ bị tách rời của Azerbaijan giáp với Armenia, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ.
^ Hòn hòn đảo Cộng hòa Síp đôi lúc sẽ là một lãnh thổ xuyên lục địa. Nằm ở Đông Địa Trung Hải, phía nam Thổ Nhĩ Kỳ, phía bắc củaSinai, và phía tây của Liban và Syria, có một số trong những link xã hội-chính trị với châu Âu. Tuy nhiên, Liên Hợp Quốc coi Síp thuộc Tây Á, trong lúc CIA xem quốc hòn đảo thuộc vùng Trung Đông.
^ Gruzia thường sẽ là một vương quốc xuyên lục địa tại Tây Á và Đông Âu; số liệu dân số và diện tích s quy hoạnh chỉ tính phần thuộc châu Á.
^ Năm 1980, Jerusalem được tuyên bố là thủ đô của nước Israel thống nhất, sau sự thôn tính của nước này với khu vực do người Ả Rập chiếm ưu thế tại Đông Jerusalem trong Chiến tranh Sáu ngày 1967. Liên Hợp Quốc và nhiều vương quốc khác không công nhận điều này, hầu hết những nước duy trì đại sứ quán tại Tel Aviv.
^ Thổ Nhĩ Kỳ thường sẽ là một vương quốc xuyên đại lục tại Tây Á và Nam Âu; số liệu diện tích s quy hoạnh và dân số chỉ tính phần thuộc châu Á, không gồm có tỉnh Istanbul.
Tài liệu tham khảoSửa đổi
- Lewis, Martin W.; Wigen, Kären (1997), The myth of continents: a critique of metageography, Berkeley and Los Angeles: University of California Press, ISBN0-520-20743-2
Ventris, Michael; Chadwick, John (1973). Documents in Mycenaean Greek (ấn bản 2). Cambridge: University Press.
Liên kết ngoàiSửa đổi
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện đi lại truyền tải về Châu Á.
- Châu Á tại Từ điển bách khoa Việt Nam
Châu Á tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
Các map châu Á
Bản đồ tự do
(tiếng Đức) Asia zone[liên kết hỏng]
Châu Á
Văn hóa châu Á | Kinh tế châu Á | Địa lý châu Á | Lịch sử châu Á | Chính trị châu Á
Reply
3
0
Chia sẻ
Review Dựa vào bảng số liệu cho biết thêm thêm năm 2002 dân số châu á chiếm bao nhiêu Phần Trăm dân số toàn thế giới ?
Bạn vừa tìm hiểu thêm Post Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Review Dựa vào bảng số liệu cho biết thêm thêm năm 2002 dân số châu á chiếm bao nhiêu Phần Trăm dân số toàn thế giới tiên tiến và phát triển nhất
Chia Sẻ Link Tải Dựa vào bảng số liệu cho biết thêm thêm năm 2002 dân số châu á chiếm bao nhiêu Phần Trăm dân số toàn thế giới miễn phí
You đang tìm một số trong những Share Link Down Dựa vào bảng số liệu cho biết thêm thêm năm 2002 dân số châu á chiếm bao nhiêu Phần Trăm dân số toàn thế giới miễn phí.
Hỏi đáp vướng mắc về Dựa vào bảng số liệu cho biết thêm thêm năm 2002 dân số châu á chiếm bao nhiêu Phần Trăm dân số toàn thế giới
Nếu Bạn sau khi đọc nội dung bài viết Dựa vào bảng số liệu cho biết thêm thêm năm 2002 dân số châu á chiếm bao nhiêu Phần Trăm dân số toàn thế giới , bạn vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha
#Dựa #vào #bảng #số #liệu #cho #biết #năm #dân #số #châu #chiếm #bao #nhiêu #phần #trăm #dân #số #thế #giới